帝范
dì fàn
jūn
rén
zhě
guó
zhī
xiān
guó
zhě
jūn
zhī
běn
rén
zhǔ
zhī
shān
yuè
yān
gāo
jùn
ér
dòng
yuè
yān
zhēn
míng
ér
zhào
zhào
shù
zhī
suǒ
zhān
yǎng
tiān
xià
zhī
suǒ
guī
wǎng
kuān
zhì
jiān
bāo
píng
zhèng
xīn
zhì
duàn
fēi
wēi
zhì
yuǎn
fēi
hòu
huái
怀
rén
jiǔ
rén
jiē
chén
fèng
xiān
xiào
chù
wèi
gōng
qīng
qín
láo
xíng
nǎi
jūn
zhī
jiàn
qīn
èr
liù
kuàng
dào
bǎo
zhòng
rèn
kuàng
dào
piān
zhì
rén
gòng
zhī
zhòng
rèn
rén
gòng
shǒu
zhī
shì
fēng
jiàn
qīn
wéi
fān
wèi
ān
wēi
tóng
shèng
shuāi
xīn
yuǎn
jìn
xiāng
chí
qīn
shū
liǎng
yòng
bìng
jiān
sāi
jié
shēng
zhōu
zhī
xīng
liè
shān
fēn
wáng
zōng
nèi
yǒu
jìn
zhèng
zhī
wài
yǒu
wèi
zhī
bo
zuò
líng
zhǎng
nián
shù
bǎi
qín
zhī
chún
zhī
zhī
móu
qīn
qīn
zhì
zhì
diān
shì
èr
shì
ér
wáng
fēi
zhī
shū
gēn
nán
gōng
yǔn
xīn
zhě
zāi
hàn
chū
dìng
guān
zhōng
jiè
wáng
qín
zhī
shī
guǎng
广
fēng
qīn
guò
zhì
zhuān
dōu
ǒu
guó
xiǎo
kuà
jùn
lián
zhōu
wēi
wěi
nán
diào
liù
wáng
huái
怀
pàn
zhī
zhì
guó
shòu
yuè
zhī
zhū
jiē
guǎng
广
bīng
qiáng
shì
zhī
suǒ
zhì
wèi
chuàng
àn
yuǎn
fēng
zhī
rén
zōng
shì
zhuī
zhī
wài
wéi
chéng
nèi
pán
shí
wéi
suì
nǎi
bǎo
rén
shè
wáng
xìng
yuē
liú
jǐn
yuán
jié
tiáo
luò
gēn
zhī
wèi
fēng
zhī
tài
qiáng
wèi
shì
zhī
huàn
zhì
zhī
tài
ruò
běn
zhī
yóu
ér
yán
ruò
zhòng
jiàn
zōng
qīn
ér
shǎo
shǐ
使
qīng
zhòng
xiāng
zhèn
yōu
shì
tóng
shàng
cāi
zhī
xīn
xià
qīn
yuān
zhī
fēng
jiàn
zhī
jiàn
èr
zhě
ān
guó
zhī
jūn
zhī
hóng
wéi
shè
lìng
xiàn
jiào
shù
huà
rén
yīng
shì
shí
dào
zhì
shù
shén
yǐn
wèi
miào
dào
guāng
wèi
gōng
kuò
cāng
mín
xīn
rén
yǎng
zhī
ér
bāo
hòu
wéi
liàng
rén
xún
zhī
ér
duān
dàng
dàng
nán
míng
yuǎn
qiě
dūn
jiǔ
fàng
xūn
liú
měi
qián
xié
zhēng
zhòng
huá
chuí
hòu
jiān
shū
jiàn
qīn
chá
zhī
míng
zhī
bāng
jiā
tài
ròu
liáng
wèi
měi
qiú
xián
sān
guó
zhī
kuāng
dài
zhōng
liáng
rèn
shǐ
使
de
rén
tiān
xià
zhì
yáo
mìng
yuè
shùn
yuán
chéng
gōng
zhī
lóng
yòng
zàn
qīn
míng
zhī
dào
shì
zhī
shì
xián
zhī
shēn
yǐn
lín
dài
fēng
yún
zhī
huì
huái
怀
yùn
huì
zhī
qiū
shì
míng
jūn
páng
qiú
jùn
fǎng
访
yīng
xián
sōu
yáng
lòu
bēi
ér
yòng
ér
zūn
yǐn
yǒu
shēn
zhī
yìng
chén
wàng
wèi
bīn
zhī
jiàn
lǎo
kùn
léi
xiè
hán
xìn
táo
wáng
shāng
tāng
dǐng
wèi
xiū
wén
diào
wèi
chǐ
zhōng
néng
xiàn
guī
jǐng
guāng
yīn
cháo
zhí
jīng
huì
chāng
zhōu
shì
chéng
kuāng
zhī
shí
zhòng
zhī
móu
hàn
liù
wèi
jiā
shí
lài
huái
yīn
zhī
zhōu
háng
zhī
jué
hǎi
jiǎ
ráo
zhī
gōng
hóng
鸿
zhī
líng
yún
yīn
zhī
yòng
wáng
zhī
wèi
guó
kuāng
zhī
qiú
zhī
láo
rèn
zhī
zhào
chē
shí
èr
huáng
jīn
lèi
qiān
duō
shì
zhī
lóng
xián
zhī
zhòng
nǎi
qiú
xián
zhī
guì
shěn
guān
shè
guān
fēn
zhí
suǒ
chǎn
huà
xuān
fēng
míng
zhǔ
zhī
rèn
rén
qiǎo
jiàng
zhī
zhì
zhí
zhě
wéi
yuán
zhě
wéi
lún
zhǎng
zhě
wéi
dòng
liáng
duǎn
zhě
wéi
gǒng
jiǎo
zhí
cháng
duǎn
yǒu
suǒ
shī
míng
zhǔ
zhī
rèn
rén
yóu
shì
zhì
zhě
móu
zhě
yǒng
zhě
wēi
qiè
zhě
shèn
zhì
yǒng
qiè
jiān
ér
yòng
zhī
liáng
jiàng
cái
míng
zhǔ
shì
è
wàng
shàn
xiǎo
xiá
yǎn
gōng
zhèng
fēn
jǐn
suǒ
yǒu
rán
hán
niú
zhī
dǐng
chǔ
pēng
shǔ
zhī
shǐ
使
shòu
jūn
zhī
néng
róng
jiāng
hàn
zhī
liú
bǎi
shí
zhī
chē
mǎn
dòu
shāo
zhī
fēi
xiǎo
zhī
liàng
qīng
fēi
zhòng
zhī
jīn
rén
zhì
yǒu
duǎn
cháng
néng
yǒu
huò
yùn
bǎi
ér
shàng
shǎo
huò
tǒng
ér
wèi
duō
yǒu
qīng
cái
zhě
wěi
zhòng
rèn
yǒu
xiǎo
zhě
lài
chéng
zhí
wěi
rèn
chéng
láo
ér
huà
shè
guān
zhī
dāng
èr
zhě
zhì
luàn
zhī
yuán
guó
zhì
rén
gōng
xuān
fēng
dǎo
míng
xián
ér
xīn
liè
宿
téng
tiān
zhù
yīn
guāng
zhī
zhào
bǎi
chuān
jué
tiān
míng
zhī
shēn
yuán
hǎi
yuè
zhī
shēn
lǎng
yóu
jiǎ
ér
wèi
jūn
rén
xià
tǒng
shí
yùn
fāng
cùn
zhī
xīn
kuò
jiǔ
zhī
nèi
zhòng
chéng
gōng
míng
zhí
shěn
xián
cái
fēn
rén
fēng
xíng
huà
qià
shī
yòng
kuī
jiào
shāng
rén
yún
zhé
wéi
nán
liáng
shèn
jiàn
wáng
zhě
gāo
shēn
shì
kuī
cōng
míng
kǒng
yǒu
guò
ér
wén
yǒu
quē
ér
suǒ
shè
táo
shù
xiàn
zhī
móu
qīng
ěr
xīn
zhù
zhōng
zhèng
zhī
shuō
yán
zhī
ér
shì
suī
zài
chú
ráo
yóu
yán
zhī
ér
fēi
suī
zài
wáng
hóu
qīng
xiāng
wèi
róng
guān
biàn
yòng
wén
zhì
ruò
zhé
kǎn
huài
shū
biāo
zhī
zuò
jiè
yǐn
què
zuò
xiǎn
zhī
fēi
zhōng
zhě
xīn
zhì
zhě
jǐn
chén
qíng
shàng
jūn
néng
biàn
zhào
xià
hūn
zhǔ
rán
shuō
zhě
zhī
wēi
quàn
zhě
qióng
zhī
zuì
chén
ér
jiàn
xiǎo
chén
wèi
zhū
ér
yán
bào
nüè
zhī
xīn
huāng
yín
zhī
zhì
wèi
yōng
sāi
yóu
zhī
wéi
chāo
sān
huáng
cái
guò
zhì
shēn
wáng
guó
miè
bēi
zāi
jiàn
zhī
è
chán
liù
chán
nìng
zhī
guó
zhī
máo
zéi
zhēng
róng
huá
dàn
jìng
shì
shì
cháo
chǎn
zhī
姿
è
zhōng
xián
zhī
zài
shàng
jiān
xié
zhī
zhì
yuàn
guì
zhī
xiān
péng
dǎng
xiāng
chí
shēn
ér
zhōu
xiāng
gāo
ér
shēng
lìng
qiǎo
yán
qīn
shàng
xiān
chéng
zhǐ
yuè
jūn
cháo
yǒu
qiān
chén
zhāo
gōng
guó
ér
fāng
gōng
jiǔ
shí
xuān
wáng
zhōng
shēn
ér
zhī
shū
jiàn
qīn
sòng
yǒu
zhī
huò
xié
bài
zhèng
chǔ
yǒu
wǎn
zhī
zhū
nǎi
àn
zhǔ
yōng
jūn
zhī
suǒ
huò
zhōng
chén
xiào
zi
zhī
yuān
cóng
lán
mào
qiū
fēng
bài
zhī
wáng
zhě
míng
chán
rén
zhī
jiān
nìng
zhī
wēi
èr
zhě
wēi
guó
zhī
běn
gōng
xíng
shàng
zhōng
yán
bài
bài
xīn
chán
nìng
jīn
rén
yán
mào
tóng
yóu
zhān
kuàng
shì
fēi
zài
xíng
néng
shì
róng
zhě
jiē
jiě
kuī
míng
jìng
xiū
zhě
zhī
fǎng
访
zhé
rén
yōng
zhī
shèn
liáng
yóu
ěr
zhī
nán
shòu
shùn
xīn
zhī
shuō
cóng
nán
shòu
zhě
yào
shí
zhī
hóu
cóng
zhě
zhèn
zhī
gān
kǒu
míng
wáng
jiàn
bìng
jiù
ér
néng
xiāo
àn
zhǔ
cóng
mìng
yīn
gān
ér
zhì
yǔn
jiè
zāi
jiè
zāi
jiè
yíng
jūn
zhě
jiǎn
yǎng
xìng
jìng
xiū
shēn
jiǎn
rén
láo
jìng
xià
rǎo
rén
láo
yuàn
xià
rǎo
zhèng
guāi
rén
zhǔ
hào
yín
shēng
zhì
niǎo
měng
shòu
yóu
xìng
tián
liè
shí
yáo
fán
yáo
fán
rén
jié
rén
jié
nóng
sāng
fèi
yān
rén
zhǔ
hǎo
gāo
tái
shēn
chí
diāo
zhuó
lòu
zhū
zhēn
wán
chī
liǎn
zhòng
liǎn
zhòng
rén
cái
kuì
rén
cái
kuì
hán
zhī
huàn
shēng
yān
luàn
shì
zhī
jūn
jiāo
shē
shì
xiù
ér
rén
shù
quán
quǎn
yàn
chú
huàn
ér
rén
zāo
kāng
rén
shén
yuàn
fèn
shàng
xià
guāi
wèi
zhōng
qīng
wēi
zhì
jiāo
shē
zhī
chóng
jiǎn
shèng
shì
zhī
jūn
cún
jié
jiǎn
guì
guǎng
广
shǒu
zhī
yuē
ruì
zhì
cōng
míng
shǒu
zhī
shēn
zūn
ér
jiāo
rén
hòu
ér
jīn
máo
jiǎn
cǎi
chuán
zhuó
zhōu
chē
shì
wén
jiē
chóng
gēng
fēi
zēng
róng
ér
è
wèi
nǎi
chù
báo
ér
xíng
jiǎn
fēng
chún
fēng
jié
jiǎn
zhī
èr
zhě
róng
zhī
duān
shē
jiǎn
yóu
rén
ān
wēi
zài
guān
jìn
jiā
mìng
yuǎn
yíng
qiān
nèi
gōng
xiōng
yuán
wài
shì
dān
guì
bào
zhōng
cuī
yào
yuè
zhī
fāng
zhū
huǒ
hán
yān
suì
líng
yún
zhī
yàn
shì
zhī
jiāo
chū
zhì
jié
zhì
qīng
shēng
shēn
è
shēn
sàng
jié
zhòu
qíng
ér
huò
jié
yáo
shùn
yuē
ér
yán
shǎng
jiǔ
tiān
zhī
yóu
jūn
zhī
zhòng
tiān
hán
shǔ
wèi
jūn
rén
ài
wèi
xīn
hán
shǔ
diào
shí
fēng
jié
suì
yǒu
hán
rén
ài
xià
shī
rén
diāo
jiào
lìng
shī
zhèng
yǒu
guāi
wéi
fáng
hài
yuán
zhě
shǐ
使
mín
fàn
kāi
běn
zhě
shǐ
使
mín
xiǎn
wēi
zhī
míng
shǎng
huà
zhī
wēi
è
zhě
huà
xíng
shàn
zhě
quàn
shì
ér
fáng
dào
jiā
yān
ér
biàn
便
guó
shī
xíng
yān
shǎng
zhě
jūn
gōng
zhī
suǒ
zhì
zhě
yuàn
shàng
zuì
zhī
suǒ
dāng
shū
yuē
piān
dǎng
wáng
dào
dàng
dàng
shǎng
zhī
quán
nóng
shí
shí
wéi
rén
tiān
nóng
wéi
zhèng
běn
cāng
lǐn
shí
zhī
jié
shí
zhì
lián
chǐ
gōng
gēng
dōng
jiāo
jìng
shòu
rén
shí
guó
jiǔ
suì
zhī
chǔ
bèi
shuǐ
hàn
jiā
nián
zhī
hán
shǔ
rán
ér
dài
pèi
niú
jiān
jiù
wěi
qiú
qiǎo
zhī
fèi
nóng
sāng
zhī
rén
gēng
ér
bǎi
rén
shí
wéi
hài
shén
qiū
míng
ruò
jìn
jué
huá
quàn
gēng
zhī
shǐ
使
rén
hái
běn
fǎn
zhēn
jìng
huái
怀
rén
zhī
xīn
yǒng
jué
tān
cán
zhī
nóng
zhī
běn
èr
zhě
zhì
zhī
zi
qián
wéi
wēi
huì
huì
ér
huái
怀
shū
guī
fēng
ruò
shuāng
ér
zhào
chūn
wēi
zhōng
huá
shè
yuè
rèn
ér
dài
léi
tíng
wēi
huì
bìng
shī
gāng
róu
liǎng
yòng
huà
xíng
fàn
shǎng
míng
shàn
è
bié
rén
xìn
bìng
zhù
xiá
ěr
zhái
xīn
qín
nóng
hán
zhī
huàn
sāi
è
shē
jìn
fēng
hòu
zhī
xīng
qiě
jūn
zhī
huà
xià
fēng
yǎn
cǎo
shàng
jié
xīn
xià
duō
zhì
jūn
yuē
ér
jìn
rén
wéi
fēi
shì
yóu
è
huǒ
zhī
rán
tiān
xīn
wàng
zhǐ
yàn
fèn
忿
chí
zhī
zhuó
náo
làng
chéng
liú
ruò
xiān
zhèng
shēn
rén
yán
ér
huà
yuè
shí
bīng
jiǎ
zhě
guó
zhī
xiōng
suī
guǎng
广
hào
zhàn
rén
diāo
bāng
guó
suī
ān
wàng
zhàn
rén
dài
diāo
fēi
bǎo
quán
zhī
shù
dài
fēi
kòu
zhī
fāng
quán
chú
cháng
yòng
nóng
jiǎng
wēi
shì
gōu
jiàn
shì
chéng
yǎn
zhōng
sàng
bāng
yuè
wēi
wàng
bèi
kǒng
zi
yuē
jiào
rén
zhàn
shì
wèi
zhī
zhī
shǐ
zhī
wēi
tiān
xià
yòng
bīng
zhī
chóng
wén
shí
èr
gōng
chéng
shè
zhì
dìng
zhì
yuè
zhī
xīng
wèi
běn
hóng
fēng
dǎo
shàng
wén
jiào
xùn
rén
shàn
xué
yīn
wén
ér
lóng
dào
jiǎ
xué
guāng
shēn
lín
shēn
zhī
zhī
hòu
yóu
wén
hàn
shí
zhì
zhī
yuán
rán
zhì
yùn
gān
竿
fēi
kuò
měi
xìng
huái
怀
biàn
huì
fēi
xué
chéng
shì
jiàn
míng
táng
yōng
lǎn
bǎi
jiā
jīng
yán
liù
duān
gǒng
ér
zhī
tiān
xià
wèi
ér
jiàn
jīn
fēi
yīng
shēng
téng
mào
shí
guāng
tiān
xià
xiǔ
zhě
wéi
xué
chóng
wén
shù
èr
zhě
wèi
guó
yòng
zhì
ruò
zhǎng
gèn
chéng
bài
dìng
fēng
duān
làng
tāo
tiān
xīng
wáng
jué
zhèn
dāng
zhī
guì
gàn
ér
jiàn
xiáng
hǎi
yuè
yàn
chén
qīng
yǎn
zhī
wēi
jiǔ
gōng
zhī
huà
dāng
zhī
qīng
jiǎ
zhòu
ér
zhòng
shī
shū
shì
zhī
wén
èr
shě
shí
yōu
liè
yǒu
shì
rén
yān
fèi
shí
èr
tiáo
zhě
wáng
zhī
gāng
ān
wēi
xīng
fèi
xián
zài
yān
rén
yǒu
yún
fēi
zhī
zhī
nán
wéi
xíng
xíng
zhī
miǎn
wéi
zhōng
shí
nán
shì
bào
luàn
zhī
jūn
fēi
míng
è
shèng
zhé
zhī
zhǔ
fēi
jiàn
shàn
liáng
yóu
dào
yuǎn
ér
nán
zūn
xié
jìng
jìn
ér
jiàn
xiǎo
rén
cóng
xíng
nán
huò
bài
zhī
jūn
zi
láo
chù
nán
néng
qìng
liú
zhī
zhī
huò
mén
wéi
rén
suǒ
zhào
huǐ
fēi
wǎng
wéi
shèn
huò
jiāng
lái
dāng
shèng
zhǔ
wèi
shī
wèi
qián
jiàn
shàng
jǐn
wèi
zhōng
zhōng
wèi
xià
fēi
shàng
xiào
yān
zài
wèi
lái
suǒ
zhì
duō
jǐn
xiù
zhū
jué
qián
fēi
fáng
diāo
yíng
jué
gāo
tái
shēn
chí
měi
xīng
fēi
jiǎn
zhì
quǎn
yīng
yuǎn
zhì
fēi
jié
xīn
shù
yǒu
xíng
xìng
láo
rén
fēi
shì
zhě
zhī
shēn
guò
wèi
shì
ér
hòu
yān
dàn
cāng
shēng
duō
píng
dìng
huán
gōng
duō
sǔn
shǎo
rén
yuàn
gōng
guò
wēi
wèi
zhī
kuī
rán
yóu
zhī
jǐn
měi
zhī
zōng
yān
duō
kuì
jǐn
shàn
zhī
dào
huái
怀
cán
kuàng
xiān
háo
zhī
gōng
zhí
yuán
ér
qìng
ruò
chóng
shàn
guǎng
广
tài
shēn
ān
ruò
qíng
zòng
fēi
qīng
shēn
sàng
qiě
chéng
chí
bài
zhě
guó
zhī
shī
nán
zhě
tiān
zhī
wèi
zāi
shèn
zāi
译文
简析
《帝范》,古代论政著作。唐朝李世民撰。此书系唐太宗李世民自撰的论述人君之道的一部政治文献,他在赐予子女时云,再三叮嘱,作为遗训:“饬躬阐政之道,皆在其中,朕一旦不讳,更无所言。”书成于贞观二十二年(648年)。
注释

作者简介

李世民[lǐ shì mín]

即李世民。唐朝皇帝。高祖次子。隋末,劝父举兵反隋,征服四方,成统一之业。高祖武德元年,为尚书令,进封秦王。先后镇压窦建德、刘黑闼等起义军,讨平薛仁杲、王世充等割据势力。九年,发动玄武门之变,杀兄李建成及弟李元吉,遂立为太子。旋受禅即帝位,尊父为太上皇。锐意图治,善于纳谏,去奢轻赋,宽刑整武,使海内升平,威及域外,史称贞观之治。铁勒、回纥等族尊之为“天可汗”。在位二十三年,以服“长生药”中毒死,谥文皇帝。