史记 · 七十列传 · 酷吏列传
shǐ jì · qī shí liè zhuàn · kù lì liè zhuàn
kǒng
zi
yuē
dào
zhī
zhèng
zhī
xíng
mín
miǎn
ér
chǐ
dào
zhī
zhī
yǒu
chǐ
qiě
lǎo
shì
chēng
shàng
shì
yǒu
xià
shī
shì
lìng
zhāng
dào
zéi
duō
yǒu
tài
shǐ
gōng
yuē
xìn
zāi
shì
yán
lìng
zhě
zhì
zhī
ér
fēi
zhì
zhì
qīng
zhuó
zhī
yuán
tiān
xià
zhī
wǎng
cháng
rán
jiān
wěi
méng
shàng
xià
xiāng
dùn
zhì
zhèn
dāng
shì
zhī
shí
zhì
ruò
jiù
huǒ
yáng
fèi
fēi
jiàn
yán
è
néng
shèng
rèn
ér
kuài
yán
dào
zhě
zhí
yuē
tīng
sòng
yóu
rén
shǐ
使
sòng
xià
shì
wén
dào
xiào
zhī
fēi
yán
hàn
xīng
ér
wèi
huán
zhuó
diāo
ér
wèi
wǎng
lòu
tūn
zhōu
zhī
ér
zhì
zhēng
zhēng
zhì
jiān
mín
ài
ān
yóu
shì
guān
zhī
zài
zài
gāo
hòu
shí
yǒu
hóu
fēng
zōng
shì
qīn
gōng
chén
shì
bài
suì
hóu
fēng
zhī
jiā
xiào
jǐng
shí
cháo
cuò
shēn
yòng
shù
ér
guó
zhī
luàn
cuò
cuò
bèi
hòu
yǒu
zhì
dōu
níng
chéng
zhī
shǔ
zhì
dōu
zhě
yáng
rén
láng
shì
xiào
wén
xiào
jǐng
shí
dōu
wèi
zhōng
láng
jiāng
gǎn
zhí
jiàn
miàn
zhé
chén
cháo
cháng
cóng
shàng
lín
jiǎ
zhì
shàng
dōu
dōu
xíng
shàng
chí
bīng
jiù
jiǎ
dōu
shàng
qián
yuē
wáng
jìn
tiān
xià
suǒ
shǎo
níng
jiǎ
děng
xià
zòng
qīng
nài
zōng
miào
tài
hòu
shàng
hái
zhì
tài
hòu
wén
zhī
dōu
jīn
bǎi
jīn
yóu
zhòng
zhì
dōu
nán
jiàn
shì
zōng
rén
sān
bǎi
jiā
háo
huá
èr
qiān
shí
néng
zhì
shì
jǐng
nǎi
bài
dōu
wèi
nán
tài
shǒu
zhì
miè
jiàn
shì
shǒu
è
jiē
suì
jùn
zhōng
shí
páng
shí
jùn
shǒu
wèi
dōu
dōu
wéi
rén
yǒng
yǒu
gōng
lián
shū
wèn
suǒ
shòu
qǐng
suǒ
tīng
cháng
chēng
yuē
bèi
qīn
ér
shì
shēn
dāng
fèng
zhí
jié
guān
xià
zhōng
zhì
dōu
qiān
wèi
zhōng
wèi
chéng
xiàng
tiáo
hóu
zhì
guì
ér
dōu
chéng
xiàng
shì
shí
mín
wèi
zuì
zhòng
ér
dōu
xiān
yán
zhì
xíng
guì
liè
hóu
zōng
shì
jiàn
dōu
ér
shì
hào
yuē
cāng
yīng
lín
jiāng
wáng
zhēng
zhōng
wèi
duì
簿
lín
jiāng
wáng
dāo
wèi
shū
xiè
shàng
ér
dōu
jìn
wèi
hóu
shǐ
使
rén
jiān
lín
jiāng
wáng
lín
jiāng
wáng
wèi
shū
xiè
shàng
yīn
shā
dòu
tài
hòu
wén
zhī
wēi
zhōng
dōu
dōu
miǎn
guī
jiā
xiào
jǐng
nǎi
shǐ
使
shǐ
使
chí
jié
bài
dōu
wèi
yàn
mén
tài
shǒu
ér
biàn
便
dào
zhī
guān
biàn
便
cóng
shì
xiōng
wén
zhì
dōu
jié
biān
wèi
yǐn
bīng
jìng
zhì
dōu
jìn
yàn
mén
xiōng
zhì
wéi
ǒu
rén
xiàng
zhì
dōu
lìng
chí
shè
néng
zhōng
jiàn
dàn
xiōng
huàn
zhī
dòu
tài
hòu
nǎi
jìng
zhōng
dōu
hàn
jǐng
yuē
dōu
zhōng
chén
shì
zhī
dòu
tài
hòu
yuē
lín
jiāng
wáng
fēi
zhōng
chén
xié
shì
suì
zhǎn
zhì
dōu
níng
chéng
zhě
ráng
rén
láng
zhě
shì
jǐng
hǎo
wéi
rén
xiǎo
líng
zhǎng
wéi
rén
shàng
cāo
xià
shù
shī
湿
xīn
huá
zéi
rèn
wēi
shāo
qiān
zhì
nán
wèi
ér
zhì
dōu
wèi
shǒu
shǐ
qián
shù
wèi
jiē
yīn
shǒu
xiàn
lìng
wèi
zhì
dōu
chéng
wǎng
zhí
líng
dōu
chū
shàng
dōu
wén
shēng
shì
shàn
jié
huān
jiǔ
zhī
zhì
dōu
hòu
cháng
ān
zuǒ
yòu
zōng
shì
duō
bào
fàn
shì
shàng
zhào
níng
chéng
wéi
zhōng
wèi
zhì
xiào
zhì
dōu
lián
rán
zōng
shì
háo
jié
jiē
rén
rén
zhuì
kǒng
wèi
wèi
nèi
shǐ
wài
duō
huǐ
chéng
zhī
duǎn
zuì
kūn
qián
shì
shí
jiǔ
qīng
zuì
shǎo
bèi
xíng
ér
chéng
xíng
wéi
shōu
shì
jiě
tuō
zhà
chuán
chū
guān
guī
jiā
chēng
yuē
shì
zhì
èr
qiān
shí
jiǎ
zhì
qiān
wàn
ān
rén
nǎi
shì
dài
mǎi
bēi
tián
qiān
qǐng
jiǎ
pín
mín
shǐ
使
shù
qiān
jiā
shù
nián
huì
shè
zhì
chǎn
shù
qiān
jīn
wèi
rèn
xiá
chí
cháng
duǎn
chū
cóng
shù
shí
shǐ
使
mín
wēi
zhòng
jùn
shǒu
zhōu
yáng
yóu
zhě
zhào
jiān
huái
nán
wáng
jiù
hóu
zhōu
yáng
yīn
xìng
zhōu
yáng
shì
yóu
zōng
jiā
rèn
wèi
láng
shì
xiào
wén
jǐng
jǐng
shí
yóu
wèi
jùn
shǒu
wèi
zhì
shàng
xún
jǐn
shèn
rán
yóu
èr
qiān
shí
zhōng
zuì
wèi
bào
jiāo
suǒ
ài
zhě
náo
huó
zhī
suǒ
zēng
zhě
zhū
miè
zhī
suǒ
jùn
háo
wèi
shǒu
shì
wèi
lìng
wèi
wèi
líng
tài
shǒu
duó
zhī
zhì
àn
wèi
zhì
ān
zhī
wén
è
zài
èr
qiān
shí
liè
tóng
chē
wèi
cháng
gǎn
jūn
yīn
yóu
hòu
wèi
dōng
wèi
shí
shǒu
shèng
gōng
zhēng
quán
xiāng
gào
yán
zuì
shèng
gōng
dāng
zuì
shòu
xíng
shā
ér
yóu
shì
níng
chéng
zhōu
yáng
yóu
zhī
hòu
shì
duō
mín
qiǎo
zhī
zhì
lèi
duō
chéng
yóu
děng
zhào
zhě
rén
zuǒ
shǐ
zhōng
dōu
guān
yòng
lián
wèi
lìng
shǐ
shì
tài
wèi
wèi
chéng
xiàng
wèi
chéng
xiàng
shǐ
zhōng
jiē
chēng
lián
píng
rán
rèn
yuē
zhī
hài
rán
wén
shēn
jīn
shàng
shí
dāo
láo
shāo
qiān
wèi
shǐ
shàng
wéi
néng
zhì
tài
zhōng
dài
zhāng
tāng
lùn
dìng
zhū
lìng
zuò
jiàn
zhī
chuán
xiāng
jiān
yòng
gài
shǐ
zhāng
tāng
zhě
rén
wèi
cháng
ān
chéng
chū
tāng
wèi
ér
shǒu
shě
hái
ér
shǔ
dào
ròu
chī
tāng
tāng
jué
dào
shǔ
ròu
shǔ
lüè
zhì
chuán
yuán
shū
xùn
lùn
bào
bìng
shǔ
ròu
zhé
táng
xià
jiàn
zhī
shì
wén
lǎo
jīng
suì
shǐ
使
shū
hòu
tāng
wèi
cháng
ān
jiǔ
zhī
zhōu
yáng
hóu
shǐ
wèi
zhū
qīng
shí
cháng
cháng
ān
tāng
qīng
shēn
wèi
zhī
chū
wèi
hóu
tāng
jiāo
biàn
jiàn
tāng
guì
rén
tāng
gěi
shì
nèi
shǐ
wèi
níng
chéng
yuàn
tāng
wèi
hài
yán
diào
wèi
mào
líng
wèi
zhì
fāng
zhōng
ān
hóu
wèi
chéng
xiàng
zhēng
tāng
wèi
shǐ
shí
jiàn
yán
zhī
tiān
zi
shǐ
shǐ
使
àn
shì
zhì
chén
huáng
hòu
shēn
jìng
dǎng
shì
shàng
wéi
néng
shāo
qiān
zhì
tài
zhōng
dài
zhào
gòng
dìng
zhū
lìng
zài
shēn
wén
shǒu
zhí
zhī
ér
zhào
qiān
wèi
zhōng
wèi
wèi
shào
ér
zhāng
tāng
wèi
tíng
wèi
liǎng
rén
jiāo
huān
ér
xiōng
shì
wéi
rén
lián
wèi
lái
shě
shí
gōng
qīng
xiāng
zào
qǐng
zhōng
bào
xiè
zài
jué
zhī
yǒu
bīn
zhī
qǐng
xíng
ér
jiàn
wén
zhé
àn
qiú
guān
shǔ
yīn
zuì
tāng
wéi
rén
duō
zhà
zhì
rén
shǐ
wèi
xiǎo
qián
méi
cháng
ān
jiǎ
tián
jiǎ
wēng
shū
zhī
shǔ
jiāo
liè
jiǔ
qīng
shōu
jiē
tiān
xià
míng
shì
xīn
nèi
suī
rán
yáng
zhī
shì
shí
shàng
fāng
xiāng
wén
xué
tāng
jué
nǎi
qǐng
shì
zhì
shàng
shū
chūn
qiū
tíng
wèi
shǐ
tíng
zòu
yàn
shì
xiān
wèi
shàng
fēn
bié
yuán
shàng
suǒ
shì
shòu
ér
zhù
yàn
jué
tíng
wèi
jié
lìng
yáng
zhǔ
zhī
míng
zòu
shì
qiǎn
tāng
yīng
xiè
xiāng
shàng
suǒ
biàn
便
yǐn
zhèng
jiān
yuàn
shǐ
xián
zhě
yuē
wèi
chén
shàng
chén
chén
yòng
zuì
cháng
shì
zòu
shì
shàng
shàn
zhī
yuē
chén
fēi
zhī
wèi
zòu
nǎi
zhèng
jiān
yuàn
shǐ
mǒu
wèi
zhī
jiàn
yáng
rén
zhī
shàn
rén
zhī
guò
suǒ
zhì
shàng
suǒ
zuì
jiān
shǐ
shēn
huò
zhě
shàng
suǒ
shì
jiān
shǐ
qīng
píng
zhě
suǒ
zhì
háo
wén
qiǎo
xià
léi
ruò
shí
kǒu
yán
suī
wén
zhì
shàng
cái
chá
shì
wǎng
wǎng
shì
tāng
suǒ
yán
tāng
zhì
nèi
háng
xiū
tōng
bīn
yǐn
shí
rén
wèi
pín
kūn
tiáo
zhī
yóu
hòu
zào
qǐng
zhū
gōng
hán
shǔ
shì
tāng
suī
wén
shēn
zhuān
píng
rán
shēng
ér
shēn
duō
wèi
zhǎo
yòng
zhě
wén
xué
zhī
shì
chéng
xiàng
hóng
shù
chēng
měi
zhì
huái
nán
héng
shān
jiāng
fǎn
jiē
qióng
gēn
běn
yán
zhù
bèi
shàng
shì
zhī
tāng
zhēng
yuē
bèi
běn
huà
fǎn
móu
ér
zhù
qīn
xìng
chū
jìn
zhǎo
chén
nǎi
jiāo
zhū
hóu
zhū
hòu
zhì
shì
shàng
lùn
zhī
zhì
suǒ
pái
chén
wèi
gōng
duō
lèi
shì
tāng
zūn
rèn
qiān
wèi
shǐ
dài
huì
hún
xié
děng
jiàng
hàn
xīng
bīng
xiōng
shān
dōng
shuǐ
hàn
pín
mín
liú
jiē
yǎng
xiàn
guān
xiàn
guān
kōng
shì
chéng
shàng
zhǐ
qǐng
zào
bái
jīn
zhū
qián
lóng
tiān
xià
yán
tiě
pái
shāng
jiǎ
chū
gào
mín
lìng
chú
háo
jiàng
bìng
jiān
zhī
jiā
wén
qiǎo
tāng
měi
cháo
zòu
shì
guó
jiā
yòng
yàn
tiān
zi
wàng
shí
chéng
xiàng
chōng
wèi
tiān
xià
shì
jiē
jué
tāng
bǎi
xìng
ān
shēng
sāo
dòng
xiàn
guān
suǒ
xīng
wèi
huò
jiān
bìng
qīn
shì
tòng
shéng
zuì
gōng
qīng
xià
zhì
shù
rén
xián
zhǐ
tāng
tāng
cháng
bìng
tiān
zi
zhì
shì
bìng
lóng
guì
xiōng
lái
qǐng
qīn
qún
chén
shàng
qián
shì
shān
yuē
qīn
biàn
便
shàng
wèn
biàn
便
shān
yuē
bīng
zhě
xiōng
wèi
shù
dòng
gāo
xiōng
kùn
píng
chéng
nǎi
suì
jié
qīn
xiào
huì
gāo
hòu
shí
tiān
xià
ān
xiào
wén
shì
xiōng
běi
biān
xiāo
rán
bīng
xiào
jǐng
shí
chǔ
guó
fǎn
jǐng
wǎng
lái
liǎng
gōng
jiān
hán
xīn
zhě
shù
yuè
chǔ
jìng
jǐng
yán
bīng
tiān
xià
shí
jīn
xià
bīng
xiōng
zhōng
guó
kōng
biān
mín
kùn
pín
yóu
guān
zhī
qīn
shàng
wèn
tāng
tāng
yuē
zhī
shān
yuē
chén
zhōng
ruò
shǐ
dài
tāng
nǎi
zhà
zhōng
ruò
tāng
zhī
zhì
huái
nán
jiāng
shēn
wén
tòng
zhū
hóu
bié
shū
ròu
shǐ
使
fān
chén
ān
chén
zhī
tāng
zhī
wèi
zhà
zhōng
shì
shàng
zuò
yuē
shǐ
使
shēng
jùn
néng
shǐ
使
dào
yuē
néng
yuē
xiàn
duì
yuē
néng
yuē
zhàng
jiān
shān
biàn
qióng
qiě
xià
yuē
néng
shì
shàng
qiǎn
shān
chéng
zhāng
zhì
yuè
xiōng
zhǎn
shān
tóu
ér
shì
hòu
qún
chén
zhèn
shè
tāng
zhī
tián
jiǎ
suī
rén
yǒu
xián
cāo
shǐ
tāng
wèi
xiǎo
shí
qián
tōng
tāng
wèi
jiǎ
suǒ
tāng
xíng
guò
shī
yǒu
liè
shì
fēng
tāng
wèi
shǐ
dài
suì
bài
dōng
rén
wén
cháng
tāng
yǒu
què
ér
wèi
shǐ
zhōng
chéng
huì
shù
cóng
zhōng
wén
shū
shì
yǒu
shāng
tāng
zhě
néng
wèi
tāng
yǒu
suǒ
ài
shǐ
zhī
tāng
píng
shǐ
使
rén
shàng
fēi
biàn
gào
wén
jiān
shì
shì
xià
tāng
tāng
zhì
lùn
shā
wén
ér
tāng
xīn
zhī
wèi
zhī
shàng
wèn
yuē
yán
biàn
shì
zòng
ān
tāng
xiáng
jīng
yuē
dài
wén
rén
yuàn
zhī
bìng
zhǔ
rén
tāng
wǎng
shì
wèi
zhào
guó
zhù
wèi
wáng
shù
sòng
tiě
guān
shì
tāng
cháng
pái
zhào
wáng
zhào
wáng
qiú
tāng
yīn
shì
cháng
àn
zhào
wáng
zhào
wáng
yuàn
zhī
bìng
shàng
shū
gào
tāng
chén
shǐ
yǒu
bìng
tāng
zhì
wéi
wèi
jiān
shì
xià
tíng
wèi
bìng
shì
lián
dǎo
guān
tāng
zhì
qiú
dǎo
guān
jiàn
yīn
wèi
zhī
ér
xiáng
shěng
zhī
yuàn
tāng
shǐ
使
rén
shàng
shū
gào
tāng
móu
gòng
biàn
gào
wén
shì
xià
jiǎn
xuān
xuān
cháng
tāng
yǒu
què
shì
qióng
jìng
shì
wèi
zòu
huì
rén
yǒu
dào
xiào
wén
yuán
qián
chéng
xiàng
qīng
cháo
tāng
yuē
xiè
zhì
qián
tāng
niàn
chéng
xiàng
shí
háng
yuán
dāng
xiè
tāng
xiè
chéng
xiàng
xiè
shàng
shǐ
使
shǐ
àn
shì
tāng
zhì
wén
chéng
xiàng
jiàn
zhī
chéng
xiàng
huàn
zhī
sān
zhǎng
shǐ
jiē
hài
tāng
xiàn
zhī
shǐ
zhǎng
shǐ
zhū
mǎi
chén
huì
rén
chūn
qiū
zhuāng
zhù
shǐ
使
rén
yán
mǎi
chén
mǎi
chén
chǔ
zhù
xìng
shì
zhōng
wèi
tài
zhōng
dài
yòng
shì
ér
tāng
nǎi
wèi
xiǎo
guì
shǐ
使
mǎi
chén
děng
qián
ér
tāng
wèi
tíng
wèi
zhì
huái
nán
pái
zhuāng
zhù
mǎi
chén
xīn
wàng
tāng
wèi
shǐ
dài
mǎi
chén
huì
shǒu
wéi
zhǔ
jué
wèi
liè
jiǔ
qīng
shù
nián
zuò
fèi
shǒu
zhǎng
shǐ
jiàn
tāng
tāng
zuò
chuáng
shàng
chéng
shǐ
mǎi
chén
wèi
mǎi
chén
chǔ
shì
shēn
yuàn
cháng
zhī
wáng
cháo
rén
shù
zhì
yòu
nèi
shǐ
biān
tōng
xué
zhǎng
duǎn
gāng
bào
jiàng
rén
guān
zài
zhì
nán
xiāng
jiē
tāng
yòu
ér
shī
guān
shǒu
zhǎng
shǐ
tāng
tāng
shù
xíng
chéng
xiàng
shì
zhī
sān
zhǎng
shǐ
guì
cháng
líng
zhé
zhī
sān
zhǎng
shǐ
móu
yuē
shǐ
tāng
yuē
jūn
xiè
ér
mài
jūn
jīn
jūn
zōng
miào
shì
dài
jūn
ěr
zhī
tāng
yīn
shì
shǐ
使
àn
tāng
zuǒ
tián
xìn
děng
yuē
tāng
qiě
zòu
qǐng
xìn
zhé
xiān
zhī
zhī
zhì
tāng
fēn
zhī
jiān
shì
shì
wén
shàng
wèn
tāng
yuē
suǒ
wèi
rén
zhé
xiān
zhī
zhī
shì
lèi
yǒu
móu
gào
zhī
zhě
tāng
xiè
tāng
yòu
xiáng
jīng
yuē
yǒu
jiǎn
xuān
zòu
děng
shì
tiān
zi
guǒ
tāng
huái
怀
zhà
miàn
shǐ
使
shǐ
使
bèi
簿
tāng
tāng
dào
shì
shàng
shǐ
使
zhào
tāng
zhì
ràng
tāng
yuē
jūn
zhī
fēn
jūn
suǒ
zhì
miè
zhě
rén
jīn
rén
yán
jūn
jiē
yǒu
zhuàng
tiān
zi
zhòng
zhì
jūn
lìng
jūn
wèi
duō
duì
簿
wèi
tāng
nǎi
wèi
shū
xiè
yuē
tāng
chǐ
cùn
gōng
dāo
xià
xìng
zhì
wèi
sān
gōng
rán
móu
xiàn
tāng
zuì
zhě
sān
zhǎng
shǐ
suì
shā
tāng
jiā
chǎn
zhí
guò
bǎi
jīn
jiē
suǒ
de
fèng
kūn
zhū
zi
hòu
zàng
tāng
tāng
yuē
tāng
wèi
tiān
zi
chén
bèi
è
yán
ér
hòu
zàng
zài
niú
chē
yǒu
guān
guǒ
tiān
zi
wén
zhī
yuē
fēi
néng
shēng
zi
nǎi
jǐn
àn
zhū
sān
zhǎng
shǐ
chéng
xiàng
qīng
shā
chū
tián
xìn
shàng
tāng
shāo
qiān
zi
ān
shì
zhào
zhōng
fèi
ér
wèi
tíng
wèi
shǐ
tiáo
hóu
wéi
zéi
shēn
rèn
wèi
shào
jiǔ
qīng
zhì
wǎn
jié
shì
duō
wèi
yán
jùn
ér
zhì
jiā
huǎn
ér
míng
wèi
píng
wáng
wēn
shū
děng
hòu
zhì
lǎo
wèi
yàn
xiāng
shù
suì
luàn
bèi
yǒu
zuì
miǎn
guī
hòu
tāng
shí
nián
shòu
寿
jiā
zòng
zhě
dōng
rén
wèi
shào
nián
shí
cháng
zhāng
gōng
gōng
piāo
wèi
qún
dào
zòng
yǒu
xìng
wáng
tài
hòu
wáng
tài
hòu
wèn
yǒu
zi
xiōng
wèi
guān
zhě
yuē
yǒu
xíng
tài
hòu
nǎi
gào
shàng
bài
zòng
wèi
zhōng
láng
shàng
dǎng
jùn
zhōng
lìng
zhì
gǎn
xíng
shǎo
yùn
jiè
xiàn
shì
wèi
qiān
wèi
zhǎng
líng
cháng
ān
lìng
zhí
xíng
zhì
guì
àn
tài
hòu
wài
sūn
xiū
chéng
jūn
zi
zhòng
shàng
wéi
néng
qiān
wèi
nèi
wèi
zhì
miè
háo
ráng
shì
zhī
shǔ
nèi
dào
shí
ér
zhāng
gōng
wèi
láng
yǒng
hàn
cóng
jūn
gǎn
shēn
yǒu
gōng
wèi
àn
tóu
hóu
níng
chéng
jiā
shàng
wéi
jùn
shǒu
shǐ
dài
hóng
yuē
chén
shān
dōng
wèi
xiǎo
shí
níng
chéng
wéi
nán
wèi
zhì
láng
yáng
chéng
shǐ
使
zhì
mín
shàng
nǎi
bài
chéng
wéi
guān
wèi
suì
guān
dōng
jùn
guó
chū
guān
zhě
hào
yuē
níng
jiàn
zhí
níng
chéng
zhī
zòng
nèi
qiān
wèi
nán
yáng
tài
shǒu
wén
níng
chéng
jiā
nán
yáng
zòng
zhì
guān
níng
chéng
xíng
sòng
yíng
rán
zòng
shèng
wèi
zhì
jùn
suì
àn
níng
shì
jǐn
suì
jiā
chéng
zuò
yǒu
zuì
kǒng
bào
zhī
shǔ
jiē
le
wáng
nán
yáng
mín
chóng
ér
píng
shì
zhū
jiàng
yǎn
zhōu
wèi
zòng
zhǎo
zhī
rèn
yòng
qiān
wèi
tíng
shǐ
jūn
shù
chū
dìng
xiāng
dìng
xiāng
mín
luàn
bài
shì
zòng
wèi
dìng
xiāng
tài
shǒu
zòng
zhì
yǎn
dìng
xiāng
zhōng
zhòng
zuì
qīng
èr
bǎi
rén
bīn
kūn
xiāng
shì
èr
bǎi
rén
zòng
yuē
wèi
zuì
jiě
tuō
shì
jiē
bào
shā
bǎi
rén
hòu
jùn
zhōng
hán
ér
huá
mín
zuǒ
wèi
zhì
shì
shí
zhào
zhāng
tāng
shēn
wèi
jiǔ
qīng
rán
zhì
shàng
kuān
ér
xíng
ér
zòng
yīng
máo
zhì
wèi
zhì
hòu
huì
zhū
qián
bái
jīn
mín
wèi
jiān
jīng
shī
yóu
shén
nǎi
zòng
wèi
yòu
nèi
shǐ
wáng
wēn
shū
wèi
zhōng
wèi
wēn
shū
zhì
è
suǒ
wèi
xiān
yán
zòng
zòng
líng
zhī
bài
huài
gōng
zhì
suǒ
zhū
shā
shèn
duō
rán
wèi
xiǎo
zhì
jiān
shèng
zhí
zhǐ
shǐ
chū
zhī
zhì
zhǎn
shā
shù
wèi
yán
fèng
è
yòng
zòng
lián
zhì
fàng
zhì
dōu
shàng
xìng
dǐng
bìng
jiǔ
ér
xìng
gān
quán
dào
duō
zhì
shàng
yuē
zòng
wèi
xíng
dào
qiǎn
zhī
zhì
dōng
yáng
fāng
shòu
gào
mín
zòng
wéi
luàn
mín
wèi
shǐ
使
zhě
tiān
zi
wén
shǐ
使
shì
zhì
wéi
fèi
shì
zòng
shì
hòu
suì
zhāng
tāng
wáng
wēn
shū
zhě
yáng
líng
rén
shǎo
shí
chuí
mái
wèi
jiān
ér
shì
xiàn
tíng
zhǎng
shù
fèi
wèi
zhì
zhì
tíng
shǐ
shì
zhāng
tāng
qiān
wèi
shǐ
dào
zéi
shā
shāng
shèn
duō
shāo
qiān
zhì
guǎng
广
píng
wèi
jùn
zhōng
háo
gǎn
rèn
shí
rén
wéi
zhǎo
jiē
yīn
zhòng
zuì
ér
zòng
shǐ
使
dào
zéi
kuài
suǒ
rén
suī
yǒu
bǎi
zuì
yǒu
yīn
shì
zhī
miè
zōng
zhào
zhī
jiāo
dào
zéi
gǎn
jìn
guǎng
广
píng
guǎng
广
píng
shēng
wèi
dào
shí
shàng
wén
qiān
wèi
nèi
tài
shǒu
guǎng
广
píng
shí
jiē
zhī
nèi
háo
jiān
zhī
jiā
wǎng
jiǔ
yuè
ér
zhì
lìng
jùn
shí
wèi
驿
nèi
zhì
cháng
ān
guǎng
广
píng
shí
fāng
lüè
jùn
zhōng
háo
huá
jùn
zhōng
háo
huá
xiāng
lián
zuò
qiān
jiā
shàng
shū
qǐng
zhě
zhì
xiǎo
zhě
nǎi
jiā
jǐn
cháng
zāng
zòu
xíng
guò
èr
sān
shì
lùn
bào
zhì
liú
xiě
shí
nèi
jiē
guài
zòu
wéi
shén
jǐn
shí
èr
yuè
jùn
zhōng
shēng
gǎn
xíng
quǎn
fèi
zhī
dào
shī
zhī
páng
jùn
guó
lái
huì
chūn
wēn
shū
dùn
tàn
yuē
jiē
lìng
dōng
yuè
zhǎn
yuè
shì
hǎo
shā
xíng
wēi
ài
rén
tiān
zi
wén
zhī
wéi
néng
qiān
wèi
zhōng
wèi
zhì
fàng
nèi
zhū
míng
huò
huá
cóng
shì
nèi
yáng
jiē
guān
zhōng
yáng
gàn
chéng
xìn
děng
zòng
wèi
nèi
shǐ
dàn
wèi
gǎn
zhì
zòng
zhāng
tāng
bài
hòu
wèi
tíng
wèi
ér
yǐn
wèi
zhōng
wèi
yǐn
zhě
dōng
jùn
chí
píng
rén
dāo
shāo
qiān
zhì
shǐ
shì
zhāng
tāng
zhāng
tāng
shù
chēng
wéi
lián
shǐ
使
dào
zéi
suǒ
zhǎn
guì
qiān
wèi
guān
nèi
wèi
shēng
shén
níng
chéng
shàng
wéi
néng
qiān
wèi
zhōng
wèi
mín
diāo
yǐn
jiàng
shǎo
wén
háo
è
ér
shàn
néng
wèi
zhì
shì
duō
fèi
zuì
shàng
wēn
shū
wèi
zhōng
wèi
ér
yáng
yán
wéi
zhǔ
jué
wèi
yáng
zhě
yáng
rén
qiān
wèi
nán
shǒu
àn
wéi
néng
qiān
wèi
shǐ
shǐ
使
dào
zéi
guān
dōng
zhì
fàng
yǐn
wéi
gǎn
zhì
xíng
shāo
qiān
zhì
zhǔ
jué
wèi
liè
jiǔ
qīng
tiān
zi
wéi
néng
nán
yuè
fǎn
bài
wèi
lóu
chuán
jiāng
jūn
yǒu
gōng
fēng
jiāng
liáng
hóu
wèi
xún
zhì
suǒ
jiǔ
zhī
bìng
ér
wēn
shū
wèi
zhōng
wèi
wéi
rén
shǎo
wén
tíng
hūn
hūn
biàn
zhì
zhōng
wèi
xīn
kāi
dào
zéi
guān
zhōng
zhī
háo
è
háo
è
jǐn
wèi
yòng
wèi
fāng
lüè
chá
dào
zéi
è
shào
nián
tóu
xiàng
缿
gòu
gào
yán
jiān
zhì
zhǎng
jiān
dào
zéi
wēn
shū
wéi
rén
chǎn
shàn
shì
yǒu
zhě
zhě
shì
zhī
yǒu
jiā
suī
yǒu
jiān
shān
fàn
zhě
guì
qīn
wén
qiǎo
xià
zhī
huá
xūn
háo
zhì
zhōng
wèi
jiān
huá
qióng
zhì
jǐn
làn
zhōng
xíng
lùn
chū
zhě
zhǎo
ér
guàn
shì
zhōng
wèi
zhōng
zhōng
huá
xià
jiē
yǒu
shì
zhě
wèi
yóu
shēng
chēng
zhì
zhì
shù
suì
duō
quán
wēn
shū
dōng
yuè
hái
yǒu
zhōng
zhě
zuò
xiǎo
zuì
miǎn
shì
shí
tiān
zi
fāng
zuò
tōng
tiān
tāi
ér
wèi
yǒu
rén
wēn
shū
qǐng
zhōng
wèi
tuō
shù
wàn
rén
zuò
shàng
shuō
bài
wèi
shào
wèi
yòu
nèi
shǐ
zhì
jiān
xié
shǎo
jìn
zuò
shī
guān
wèi
yòu
xíng
zhōng
wèi
shì
cāo
suì
huì
wǎn
jūn
zhào
zhēng
háo
wēn
shū
huá
chéng
rén
yǒu
biàn
gào
wēn
shū
shòu
yuán
qián
jiān
shì
zuì
zhì
shā
shí
liǎng
liǎng
hūn
jiā
zuò
zuì
ér
guāng
wèi
yuē
bēi
yǒu
sān
ér
wáng
wēn
shū
zuì
zhì
tóng
shí
ér
wēn
shū
jiā
zhí
lèi
qiān
jīn
hòu
shù
suì
yǐn
huái
yáng
wèi
bìng
jiā
zhí
mǎn
shí
jīn
suǒ
zhū
miè
huái
yáng
shèn
duō
chóu
jiā
shāo
shī
shī
wáng
guī
zàng
wēn
shū
děng
è
wèi
zhì
ér
jùn
shǒu
wèi
zhū
hóu
èr
qiān
shí
wèi
zhì
zhě
zhì
jǐn
fàng
wēn
shū
ér
mín
qīng
fàn
dào
zéi
nán
yáng
yǒu
méi
miǎn
bái
zhèng
chǔ
yǒu
yīn
zhōng
shǎo
yǒu
yān
zhào
zhī
jiān
yǒu
jiān
fàn
shēng
zhī
shǔ
qún
zhì
shù
qiān
rén
shàn
hào
gōng
chéng
bīng
shì
zuì
jùn
tài
shǒu
wèi
shā
èr
qiān
shí
wèi
gào
xiàn
shí
xiǎo
qún
bǎi
shù
lüè
xiāng
zhě
shèng
shǔ
shì
tiān
zi
shǐ
shǐ
使
shǐ
zhōng
chéng
chéng
xiàng
zhǎng
shǐ
zhī
yóu
néng
jìn
nǎi
shǐ
使
guāng
dài
fàn
kūn
zhū
wèi
jiǔ
qīng
zhāng
děng
xiù
chí
jié
bīng
xīng
zhǎn
shǒu
huò
zhì
wàn
zhū
tōng
yǐn
shí
zuò
lián
zhū
jùn
shèn
zhě
shù
qiān
rén
shù
suì
nǎi
sàn
shī
wáng
dǎng
shān
chuān
zhě
wǎng
wǎng
ér
qún
nài
shì
zuò
shěn
mìng
yuē
qún
dào
jué
jué
ér
mǎn
pǐn
zhě
èr
qiān
shí
xià
zhì
xiǎo
zhǔ
zhě
jiē
hòu
xiǎo
wèi
zhū
suī
yǒu
dào
gǎn
kǒng
néng
zuò
lèi
shǐ
使
yán
dào
zéi
jìn
duō
shàng
xià
xiāng
wèi
wén
yān
jiǎn
xuān
zhě
yáng
rén
zuǒ
shǐ
hài
gěi
shì
dōng
shǒu
wèi
jiāng
jūn
qīng
shǐ
使
mǎi
dōng
jiàn
xuān
hài
yán
shàng
zhēng
wèi
jiù
chéng
guān
shì
biàn
shāo
qiān
zhì
shǐ
zhōng
chéng
shǐ
使
zhì
zhǔ
yǎn
zhì
huái
nán
fǎn
suǒ
wēi
wén
shēn
shā
zhě
shèn
zhòng
chēng
wéi
gǎn
jué
shù
fèi
shù
wèi
shǐ
zhōng
chéng
zhě
èr
shí
suì
wáng
wēn
shū
miǎn
zhōng
wèi
ér
xuān
wèi
zuǒ
nèi
shǐ
zhì
yán
shì
xiǎo
jiē
guān
shǒu
shǔ
xiàn
míng
cáo
shí
guān
lìng
chéng
shàn
yáo
tòng
zhòng
shéng
zhī
guān
shù
nián
qiè
jùn
zhōng
wèi
xiǎo
zhì
biàn
rán
xuān
xiǎo
zhì
néng
yīn
xíng
zhī
nán
wéi
jīng
zhōng
fèi
wèi
yòu
fēng
zuò
yuàn
chéng
xìn
xìn
wáng
cáng
shàng
lín
zhōng
xuān
shǐ
使
méi
lìng
shā
xìn
xìn
shí
shè
zhōng
shàng
lín
yuàn
mén
xuān
xià
zuì
wéi
dāng
shā
ér
zhōu
rèn
yòng
zhōu
zhě
nán
yáng
yǎn
rén
zòng
wèi
nán
yáng
shǒu
wéi
zhǎo
wèi
tíng
wèi
shǐ
shì
zhāng
tāng
tāng
shù
yán
hài
zhì
shǐ
shǐ
使
àn
biān
shī
wáng
suǒ
lùn
shā
shèn
zhòng
zòu
shì
zhōng
shàng
rèn
yòng
jiǎn
xuān
xiāng
biān
gèng
wéi
zhōng
chéng
shí
suì
zhì
xuān
xiāng
fàng
rán
zhòng
chí
wài
kuān
nèi
shēn
xuān
wèi
zuǒ
nèi
shǐ
zhōu
wèi
tíng
wèi
zhì
fàng
zhāng
tāng
ér
shàn
hòu
shàng
suǒ
zhě
yīn
ér
xiàn
zhī
shàng
suǒ
shì
zhě
jiǔ
dài
wèn
ér
wēi
jiàn
yuān
zhuàng
yǒu
ràng
zhōu
yuē
jūn
wèi
tiān
zi
jué
píng
xún
sān
chǐ
zhuān
rén
zhǔ
zhǐ
wèi
zhě
shì
zhōu
yuē
sān
chǐ
ān
chū
zāi
qián
zhǔ
suǒ
shì
zhù
wèi
hòu
zhǔ
suǒ
shì
shū
wèi
lìng
dāng
shí
wèi
shì
zhī
zhì
zhōu
wèi
tíng
wèi
zhào
duō
èr
qiān
shí
zhě
xīn
xiāng
yīn
jiǎn
bǎi
rén
jùn
zhī
tíng
wèi
suì
zhì
qiān
zhāng
zhāng
zhě
lián
dǎi
zhèng
àn
shù
bǎi
xiǎo
zhě
shù
shí
rén
yuǎn
zhě
shù
qiān
jìn
zhě
shù
bǎi
huì
yīn
zhāng
gào
chī
lüè
dìng
zhī
shì
wén
yǒu
dǎi
jiē
wáng
jiǔ
zhě
zhì
gèng
shù
shè
shí
yǒu
suì
ér
xiāng
gào
yán
jǐn
dào
shàng
tíng
wèi
zhōng
dōu
guān
zhào
dǎi
zhì
liù
wàn
rén
suǒ
zēng
jiā
shí
wàn
rén
zhōu
zhōng
fèi
hòu
wèi
zhí
jīn
zhú
dào
zhì
sāng
hóng
yáng
wèi
huáng
hòu
kūn
shēn
tiān
zi
wéi
jìn
qiān
wèi
shǐ
dài
jiā
liǎng
zi
jiā
wèi
shǒu
zhì
bào
jiē
shén
wáng
wēn
shū
děng
zhōu
chū
zhēng
wèi
tíng
shǐ
yǒu
qiě
quán
shēn
jiǔ
rèn
shì
zhì
sān
gōng
liè
sūn
zūn
guān
jiā
lèi
shù
wàn
tài
shǐ
gōng
yuē
zhì
dōu
zhōu
shí
rén
zhě
jiē
liè
wèi
shēng
rán
zhì
dōu
kàng
zhí
yǐn
shì
fēi
zhēng
tiān
xià
zhāng
tāng
zhī
yīn
yáng
rén
zhǔ
shàng
xià
shí
shù
biàn
dāng
fǒu
guó
jiā
lài
biàn
便
zhào
shí
shǒu
zhèng
zhōu
cóng
shǎo
yán
wèi
zhòng
zhāng
tāng
hòu
wǎng
duō
yán
guān
shì
jìn
hào
fèi
jiǔ
qīng
fèng
guān
jiù
guò
shàn
xiá
lùn
shéng
zhī
wài
rán
shí
rén
zhōng
lián
zhě
wéi
biǎo
zhě
wéi
jiè
fāng
lüè
jiào
dǎo
jìn
jiān
zhǐ
xié
qiè
jiē
bīn
bīn
zhì
yǒu
wén
yān
suī
cǎn
chēng
wèi
zhì
ruò
shǔ
shǒu
féng
dāng
bào
cuò
guǎng
广
hàn
zhēn
shàn
zhé
rén
dōng
jùn
xiàng
tiān
shuǐ
luò
tuī
xián
dōng
chǔ
guǎng
广
wàng
shā
jīng
zhào
féng
yīn
zhōu
zhì
shuǐ
héng
yán
fèng
mài
qǐng
shù
zāi
shù
zāi
译文
简析
《酷吏列传》是西汉史学家司马迁创作的一篇文言文,收录于《史记》中。该文为类传,记述前期以酷刑峻法为统治工具,以凶狠残暴著称的十几个官吏的史实。特别对汉武帝时代的十个酷吏,即宁成、周阳由、赵禹、张汤、义纵、王温舒、尹齐、杨仆、减宣、杜周等,作了集中而概括的描写。
注释
导:引导。《论语》作“道”,通“导”。政:政令。 齐:整齐。此为约束之意。 免:免于死罪。 格:革。此言百姓革除坏毛病而走上正路。按程树德《论语集释》引黄式三语曰:“格、革,音义并同,当训为革。” 老氏:指老子李耳。以下引文前四句出自《老子》第三十八章,后二句出自《老子》第五十七章。 上德:具有高尚道德的人。不德:不表现为形式上的德。按陈鼓应《老子注译及评介》:“上德的人,因任自然,不表现为形式上的德。”是以:因此。有德:实际上是有德的。 下德:道德低下的人。不失德:竟谓执守形式上的德。无德:没有实际的德。 滋章:越发严酷。章,通“彰”,此为森严酷烈的意思。 信哉:可信啊。是言:这些话。 具:工具。制治:管理政治。清:政治清明。浊:政治污浊。 昔:从前。此指秦朝。网:法网。 奸邪:奸邪欺诈。萌起:不断产生。 极:极点,指情况最严重之时。 遁:欺瞒。 振:振作。 救火扬沸:意谓无济于事。按“救火”是负薪救火。“扬沸”。是扬汤(热水)止沸(热水)。 武健:强健有力。严酷:指严厉的法令。 恶:何。 溺其职:丧失其职。 听讼:判案。按此三句出自《论语·颜渊》篇。吾:孔丘自称。犹人:与别人相等。 下士:愚蠢浅陋的人。按此句出自《老子》第四十一章。 觚(gū,姑):古代有梭角的酒器。圜(yuán,元):通“圆”。按这句喻汉代的法制较秦代有重大变化。 斫(zhuó,浊):砍削。雕:指雕刻的花纹。朴(pǔ,仆):本。此指本来的状态。此句说汉代法律重视本质,不重形式。 吞舟之鱼:指大鱼。此句言汉法宽疏。 吏治:官吏的治绩。烝烝:纯厚盛美。 艾(yì,义)安:太平无事。艾,通“乂”。 彼:指宽厚。此:指酷刑。 高后:即汉高祖的皇后吕雉。 酷吏:以施行严苛酷烈刑法而闻名的官吏。 刻轹:(lì,立):苛刻欺压。宗室:皇族。 公元前一八○年,吕后死去,其族人吕禄、吕产等欲夺权,被周勃和陈平等铲除消灭。 夷:铲除,消灭。 刻深:刻苛严峻。 术:法术。资:才能。按晁错事见卷一百一《袁盎晁错列传》。 七国之乱:指吴、楚七国反叛汉王朝的武装叛乱。事详卷一百六《吴王濞列传》。 卒:终于。戮:杀。按七国叛乱后,袁盎诬陷晁错,景帝为了自己的利益,杀了晁错。 之属:之辈。 杨:地名。 事:事奉。 面折:当面使人折服。折:驳斥。 上林:即上林苑。 贾姬:汉景帝的一位姬妾。如:往。 野彘(zhì,至):野猪。卒(cù,醋):通“猝”,突然。 目:用眼示意。 持兵:拿着兵器。 亡:失掉。复:又。宁:难道。贾姬等:同贾姬一样的人。 奈……何:对……怎么办。 宗庙:帝王的祖庙,这里代指朝廷。 宗人:同宗之人。 豪猾:强横奸猾。 二千石:俸禄为二千石的官员,此指济南太守。 族灭:把整个家族的人全部杀死。首恶,指郡中以姓氏为首作恶的人。 股栗:大腿发抖。此极言恐惧之状。栗:通“栗”。 大府:高层官府。按济南府本与周围郡府同级,但因惧怕郅都,故那些郡府的太守济南府视为比自己高的上级官府。 公廉:公正而廉洁。私书:私人求情的信。 问遗(wèi,魏):送礼。 请寄:私人请托。 倍:通“背”。背弃。仕:当官。 奉职:奉公尽职。死节:为节操而死。官下:当官的职位之上。顾:挂念。妻子:老婆与孩子。 迁:提升官职。 条侯:指丞相周亚夫。至贵:最高贵。倨:傲慢。揖丞相:向丞相作揖。此言郅都不阿附权贵,见到至尊贵的丞相,也只是依礼而行。揖:拱手之礼。 临江王:景帝太子刘荣,后因其母贾姬失宠,被废除太子之位,封为临江王。公元前一四六年,他被控犯有侵占宗庙罪,召到中尉府受审,遂自杀。这里所记即此事。征:召。诣:到……去。对簿:在公堂受审。 刀笔:古代书写工具。为书:写信。谢上:向皇上谢罪。 魏其侯:窦婴。以间:在暗中,即秘密地。与,给。 危法:严峻之法。中(zhòng,重):中伤。这里有弹劾的意思。 节:使者的信物。 便道之官:乘便取道上任,不必至朝廷谢恩。之,官:上任,赴任。 便宜从事:根据实际情况进行处理,不必奏请。 节:行事。 竟:终。 至:竟然。偶人:木偶人。 惮:怕。 中都以汉法:用汉朝法律中伤郅都,使他构成死罪。 好气:好胜。 陵:欺。 操下:控制下属。 滑贼:狡猾凶狠。任威:任意使威。 稍:渐渐。 步入府:步行进入太守府。因:通过。谒:拜见。 直:径直。陵:超越。 声:名望。 暴:凶残暴虐。 效:学习。 毁:指责。短:缺点。 抵罪:判罪。髡(kūn,昆)钳:髡刑与钳刑。按剃光头发的刑罚称髡,拿铁环束脖称钳。 九卿:秦朝时中央政府各部长官的总称。罪:犯罪。 被:加。 极刑:最重的刑法,这里指髡钳。 收:录用。 解脱:解开刑具。 传:出关的证明文件。文字刻于木板之上。 贳(shi,世):赊欠。陂(bēi,碑)田:有水可灌溉的田地。 假:出租。 致:得到。产:财产。 任侠:专做制强扶弱,抱打不平之事。 持:掌握,要挟。长短:指是非。 赵兼:汉高帝之妾赵美人的弟弟。以:凭。淮南王:指汉高帝小儿子刘长。侯周阳:当了周阳侯。 宗家:意谓帝王的外戚。 尚:崇尚。循:沿。此指按法行事。 挠法:枉法。 曲法:歪曲法律。 夷:平灭。 忮:强狠。按泷川资言《史记会注考证》:“《汉书》无‘与’字、‘俱’字。忮,害也狠也。” 文恶:用法律条文害人。按《史记集解》引《汉书音义》曰:“(文恶)以文法伤害人。”又卷一百二十《汲郑列传》:“黯姑姊子司马安,文深巧善宦。” 列:同列。此指官位相等。 均:等。茵:车坐垫。伏:指车前横木,即车轼。此言黯与司马安皆惧周阳由,不敢与他争高低。 当:判刑。 义:道义。 巧法:用巧诈的手段对待法律。 大抵:大多。 用:因为。 廉平:廉洁公平。 弗任:不重用。 无害:无人能胜过,特出无比。 文深:行法严苛。 大府:上层官府。 今上:如今的皇上。此指汉武帝。 刀笔吏:指专从事文牍案头工作的官吏。劳:功劳。 论定:编成。 作:制造。见知:即“见知法”。官吏明知他人犯罪,却不揭露检举,则此官吏与罪人同罪。 传:通“转”。监司:通“监伺”,相互监视。汉法规定官吏要相互监视,相互揭发罪过。 丞:县丞。 笞:鞭打。 劾:审判。掠治:拷打审问。 传:发出。爰书:记录罪犯供词的文书。 讯鞠:反复审问,穷究罪行。论报:把判决的罪罚报告上级。 具狱:把应具备的审讯材料全部备齐,最后定案。磔:古代分尸酷刑。 书狱:学习书写狱词。 周阳侯:指田胜,汉景帝王皇后的异父弟弟。诸卿:指九卿。 系:拘禁。 倾身:用尽全身力量。为之:替他辩护。 见:引见。 给事:供职。 掾:属官之称。 言大府:问丞相府推荐。 茂陵:汉武帝的陵墓,是其生前所预建。治:负责管理。方中:汉代称天子预修的墓穴叫方中。 武安侯:指田蚡。 征:征召。 案事:查验办理狱事。 陈皇后:汉武帝的原配妻子,深得武帝宠爱。后来,她失宠,便召女巫楚服用巫术诅咒武帝。事发后,武帝命吏穷追此事,大兴巫蛊之狱。见《汉书·外戚传上》。 竟:穷究。党与:同党。 拘:约束。守职:在职位之上。 兄事禹:以对待兄长的礼节对待赵禹。 毋:通“无”。 造:往。 文法:法令条文。辄:就。 覆案:再审案。 阴罪:尚未暴露的罪行。 舞智:玩弄聪明。 乾没:白白吞没别人的财物。此处指利用职权与商人合谋取利。 交私:偷偷交往。 阳:“通“佯”。 是时:此时。上:天子,指汉武帝。方:正。乡:同“向”。倾向。文学:指儒家学说。汉武帝崇尚孔子和孟子,罢黜百家,独尊儒术。 大狱:大案件。 傅:附会。古义:指儒家经书上的说法。 按文帝时已设经学博士,武帝设五经博士,研习并传授五经。治:研究。《尚书》:中国最早的散文集,收载夏、商、周三代的一些历史文献资料,阐述儒家思想,是儒家经典之一。《春秋》:孔丘所编修的鲁国编年体的史书。书中宣传了儒家的微言大义,是儒家的经典之一。 亭:平判。此言遇到有疑问的法律条文,则请他们根据《尚书》和《春秋》的思想原则加以平断,使其合于儒家的思想。 奏:进奏。谳(yàa,燕),审理定案。 豫:通“预”。原:原委。 是:正确。 受:接受。著:记录下来。决法:判案的法规。廷尉:此指以廷尉之名加以公布。 絜令:刻在木板上的法令。按《尚书》作“挈”。絜,通“契”,用刀刻。扬:颂扬。 谴:责备。 应谢:认错谢罪。 上意:皇上的心意。便:便宜行事。 固:本来。 抵:至于。 释:宽恕,赦免。 间:有时。 欲罪:想治罪。 予:给予。深祸者:指执法严酷的监史。 与:给予。轻平:指执法而公平。 舞文:挥舞笔墨,玩弄法令条文。巧诋:用巧言诋毁,将人置于死地。 下户:指平民百姓。赢弱:瘦弱。 口言:口头上奏。 文致法:按法令衡量是否犯法。 财:通“裁”,判定。 大吏:大官。 内行修:自身品德的修养。 通宾客:与宾客交往。 故人子弟:老朋友的子弟。昆弟:兄弟。 调护:照顾。 意忌:忌嫉。不专平:不纯正公平。 弘:公孙弘。 淮南:指淮南王刘安。他曾联络许多人谋反。汉武帝元朔元年(前123),丞相公孙弘“乃疑淮南有畔逆计谋,深穷治其狱。”后刘安自杀。但是“所连引与淮南王谋反列侯、二千石、豪桀数千人,皆以罪轻重受诛”。见卷一百一十八《淮南衡山列传》,参见《汉书·淮南王传》。衡山:指衡山王刘赐,淮南王刘安的弟弟,曾与其子谋反,汉武帝元狩年间,谋反事暴露后,自杀。见卷一百一十八《淮南衡山列传》。江都:指江汉景帝孙都王刘建。他极端荒淫无伦,在淮南、衡山谋反时,也曾“阴作兵器”,图谋不轨。后事发自杀。见卷五十九《五宗世家》,参见《汉书·江都王传》。 严助:即庄助,因与淮南王刘安有联系,被杀。伍被:任淮南中郎,与刘安共谋反叛中央之事,事发被杀。 释:释放。 画:策划。 禁闼:禁中,即皇帝居住之处。爪牙臣:护卫之臣。 乃:竟然。 可:赞成。论之:判庄助和伍被有罪。 排:排斥,打击。①会:正赶上。浑邪:即浑邪王,匈奴单于手下的诸王之一,于武帝元狩二年(前121)率领四万多人投降汉朝。见卷一百十《匈奴列传》。 仰给:依靠别人的供给生活。县官:汉代称官府为县官。 丞:通“承”。秉承,顺从。上:天子。指:通“旨”,心意。 白金:银子。五铢钱:汉代的一种钱币,其重量为五铢。笼:通“垄”。垄断。 排:排斥打击。 告缗令:动员民众交纳税收和揭发偷漏税的法令。《史记正义》:“武帝伐四夷,国用不足,故税民田宅船乘畜产奴婢等,皆平作钱数,每一千钱一算(一百二十文),出一等,贾人倍之,若隐不税,有告之,半与告人,余半入官,谓缗。出此令,用锄筑豪强兼并富商大贾之家也。”此令于武帝元鼎二年(前115)颁行,武帝元封元年(前110)终止。 日晏:傍晚。晏,晚。 丞相:指李蔡和庄青翟。充位:备丞相的空位。此指丞相清闲无事。 侵渔:侵夺渔利。 痛绳:彻底依法惩办。 指:斥责。 隆贵:高贵。 和亲:汉王朝与边疆少数民族首领间的政治联姻。如把宗室之女嫁给匈奴单于为妻,以保持双方的和睦关系。 便:有利。 兵:武器。此指战争。凶:凶险。数动:屡次动用。 大困平城:汉高帝曾于公元前二○○年,亲自率兵抗击匈奴的侵扰,被匈奴围困在平城东部的白登山上,七天后方解除困境,”士卒堕指者什二三,”蒙受很大损失。见卷八《高祖本纪》。 孝惠:即汉惠帝刘盈。高后:即汉高祖后吕雉。 事:从事。指讨伐匈奴。 萧然:骚动的样子。苦兵:被战争搞得困苦不堪。 两宫:指未央宫和长乐宫。 寒心:忧心。 竟:直到(最后)。 别疏:分隔疏远。骨肉:指有血缘关系的亲人,如父子、兄弟等等。这里指汉诸侯王同中央的关系。 蕃臣:通“藩臣”,指诸侯王。 作色:改变脸色。 生:指狄山。居一郡:守卫一个郡。 虏:敌人。入盗:入侵。 障:边塞御敌的小城堡。 度(duó,夺):思考。辩穷:辩论得无话可说,意谓辩论失败。且:将。下吏:交给司法官吏判罪。 乘鄣:保卫障。鄣,通“障”。乘,登。 震慑:震动而惊惧。 贾(gǔ,古)人:商人。钱通:以钱财相交。 烈士:有志于功业又讲求信义的人。 郤:通“隙”,间隙,此指怨恨、隔阂。 已而:后来。 恚:怨恨。 数:屡次。中:指禁宫之中。文书:指官府的公文档案材料。伤:中伤。 不能为地:不留余地,加以利用。 不平:不平静,放心不下。蜚:同“飞”。飞语,流言。变告:因事紧急,不按常规,越级匿名上告。奸:坏事。 下汤:交给张汤办理。 论:论罪判决。 安起:从何而起。 详:通“佯”,假装。 殆:恐怕、大概。故人:从前的熟人。 闾里:乡里,同乡。 摩:按摩。 数:屡次。讼:打官司。 赵王:即景帝之子、武帝之兄刘彭祖,被封为赵王。他经常与中央所派来的主管赵国铁器铸造的官员发生争执。 阴事:秘事。此指暗中犯法的事。 案:通“按”,检举。 系:拘禁。导官:汉代少府属下的粮谷加工之处,是待审罪犯暂时囚禁之所。 治他囚:办理其他囚犯的案子。 详:通“佯”。假装。省:察看,检查。 事下减宣:把此事交给减宣去查办。 穷竟:追查到底,务求把事情搞清楚。 孝文园:即霸陵,汉文帝的陵墓。瘗(yì,意)钱:埋在陵墓四角的陪葬钱。瘗,埋。 约:商定。俱谢:同去谢罪。 四时:四季。行:巡视。 与:参与。 致其文:呈上丞相四时巡视陵墓的法令条文。丞相见知:意谓丞相知道偷盗者而故意放纵,犯了见知故纵法,应当查办。 长史:是掌管有关官署的日常事务的官。以当时三公皆有长史之官,故曰“三长史”。害:忌恨。 陷:陷害。 幸:受宠,被重用。 待中:在宫中侍奉皇帝。 用事:管理此事。 使:听候差遣。 固:本来。望:怨恨。 坐法:犯法。废:免官。 守:暂时代理。 床:日常所坐的凳子。 丞史:丞与史。此指张汤的佐官和属官。遇:待。弗为礼:不礼貌。 死之:把他(张汤)置于死地。 以:凭。术:指儒家经术。 短长:指战国纵横家的思想。 再:第二次。济南相:济南国的相。按:汉代诸侯国的相,皆由中央政府委任。 居:在。右:汉代以右为尊贵之位,比较官位的高低也用左右分别,右者官位高,左者官位低。 诎体:指跪伏于地,拜见长官。诎,通“屈”。 行:兼任职务,代理官职。 凌折:欺凌而使其折服。 劾:弹劾。 案:审理。左:通“佐”。此指知情的证人。 居:囤积。 事辞:有关事情的供辞。闻:听。此指关于张汤和田信的事,传到天子那里,被天子所知道。 益居:更多地囤积货物。 是:这。类:像。 怀诈:心怀奸诈。面欺:当面欺骗。 八辈:八批。簿:记录本。“簿责”,按记录在案的罪行责问张汤。 让:责备。 分:情况。 几何:多少。 状:具体情况,即证据。 重致:难以处理。 自为计:意谓自杀。 塞责:搪塞罪责。 直:通“值”。 椁:外棺。 案诛:审理、诛杀。 出:释放。 稍:渐渐。迁:升官。 中废:中废罢官。 条侯:即周亚夫。贼深:残酷阴狠。 弗任:不重用。 比:并列。 晚节:晚年。 平:平和。 乱悖:昏乱违背情理。 寿:寿终,老死。 攻剽:抢夺。 王太后:指汉武帝的母亲王娡。 无行:没有好品行。 上党郡中令:上党郡中某县(史失其名)的县令。 敢行:严酷。 蕴藉:宽和有涵养。 逋:逃亡。 举:推举。 直法行治:依法办理政事。 捕案:逮捕审讯。修成君子仲:武帝母王娡与前夫金王孙所生女俗被封为修成君,仲乃修成君之子,他仗恃外戚的地位,“横于京城”。见《汉书·外戚传上》。 穰氏之属:穰氏一类的豪强之人。按穰姓之族为当地的豪强势力。 如狼牧羊:比喻为政凶狠险恶。 吏:指郡国官员。隶:察看。 乳虎:正在哺育幼虎的母虎。值:遇。 侧行:在旁边随行。“侧行送迎”,极言宁成的谦恭态度。 破碎:指诛灭。 孔、暴:南阳的两个大姓家族。奔亡:逃亡。 重足:叠脚而行。一迹:一个脚印。按此句极言南阳人的谨慎恐惧。 牙爪:即“爪牙”。“牙爪之吏”,即亲密的辅佐者。 掩:同“揜”,取。此指捕抓犯人。重罪轻系:没有戴刑县的重罪犯人。 相视:犹言“探监”。 一:全部。捕鞠:逮捕起来,加以审讯。 栗:通“栗”。 猾民:豪强刁猾的百姓。 深刻:执法严峻刻薄。 鹰击毛挚:喻酷烈凶狠。按《汉书·酷吏传》颜师古注曰:“如鹰隼之击,奋毛羽,执取飞鸟也。”挚,攫取。 京师:京城,指长安。 先言纵:先向义纵报告。 取:通“趣”,急促。 直指:官名,由天子派到地方办理案件,具有捕杀二千石高官的大权。 以恶用:因为严刻而被重用。 放:通“仿”,效法。 鼎湖:县名。一说是宫名,在今陕西兰田县境内。 已:止,此指病愈。卒:通“猝”,突然。甘泉:宫名,在长安西北。 嗛:含恨。 方:正。受:受理。 部:部署。为:替。 废格:废气敬君之礼。格:通“恪”。敬。按义纵捕杨可之吏,即是违抗天子的诏命,犯太子不敬之罪。沮事:破坏了天子下令要办的大事(告缗)。 椎埋:盗墓。 试:任用。 稍:逐渐。 豪敢:狂暴果敢。 把:把柄。阴重罪:尚未暴露的重罪。 纵使:驱使。 弗法:不法办。 即:若。避:躲避。 因:根据。其事:指过去所犯的罪。夷:杀。 灭族:灭其家族。 声:名声。 私马:私人之马。 驿:驿站。传送公文和官员往来换马暂歇之处。驿站是由政府规定而设的,王温舒自行设驿,故用私马。 部吏:部署官吏。如:同。方略:策略。 请:指报告天子。 族:灭族。 家:家产。没:没收。偿臧:偿还过去所得的赃物。臧,通“赃”。 奏:指报告天子的奏章。 可事:可以执行。即皇帝同意了王温舒的做法 论报:判罪上报。 毋声:指郡中惧怕而不敢出声。毋,通“无”。 犬吠之盗:引得狗叫的盗窃事件。 颇:少数。 失:通“逸”,逃亡。 黎来:追捕抓来。 会春:正好春天到了。按汉法,春天不执行死刑,死犯必在十二月底前杀死。 令:使。益展:延长。 放:仿效。 徙:调。名福:著名的祸害。此指刽子手。从事:同他一起做事。 惮:怕。恣治:放纵地施用严酷之刑,加以治理。 居廷:在朝中办事。惛惛:昏聩糊涂的样子。 为方略:出谋献策。 缿(xiàng,向):古代接受告密文书的器具。其形状像长颈之瓶,小孔,物可入而不可出。购告言奸:收买告发罪状的情报。 置:设置。伯格(mòlùo,没落):通“陌落”,街道和村落。“伯格长”,指在田野街道到处设置督察之人。牧司:通“牧伺”,督察。 穷治:彻底追穷。 大抵:大都。靡烂:犯人受皮肉之刑,皮开肉绽,以致糜烂。靡,通“糜”。 行论:判决有罪。 部中:任所之中,辖区之内。中猾:中等以下的狡猾之人。伏:隐伏起来,不敢公开活动。 游:宣扬。 东越:汉武帝元鼎六年(前111),东越王余善谋反,汉派大军平灭东越。王温舒以中尉身份率兵出梅岭击东越。见卷一百一十四《东越列传》。 通天台:台名。其高五十丈,建于甘泉宫中。 覆:考核。脱卒:逃兵。 说:同“悦”。 故操:从前的做法。 宛军:指讨伐大宛的军队。按汉武帝太初元年(前104),发兵攻大宛。见卷一百二十三《大宛列传》。 员骑(jì,计):正额骑士,在籍骑兵。他:其他。 婚家:有婚姻关系之家。 三族:指父母、兄弟、妻子。 五族:指王温舒事累及两婚家,共云。 直:通“值”。累:积累。金:汉代规定黄金一斤为一金。 亡去:此指王温舒的尸体很快被偷运走,怕被仇恨者烧尸。 恶:指严法酷刑。 诸侯二千石:指诸侯王国中俸禄为二千石的官员(相、内史、中尉等)们。 吏民:官吏和百姓。轻犯法:以犯法为轻,即不拿犯法当一回事,轻易地犯法。 滋起:出现得更多。 擅自号:擅自自立名号。 檄:文体名,主要用于声讨、晓谕一类的内容。趣:通“促”,催促。具食:准备粮食。 卤:通:“掳”,抢掠。 故:原来的。衣(yì,义):第一个“衣”字是穿的意思。 节:使者所持的信物。 虎符:古代君王授予兵权或调遣军队的信物。一般多用铜制成虎形,中分为二,一半留在朝廷,一半交给受命的将军。调兵时则须两半虎符相合,君命方能生效。 通饮食者:给起义者供应粮食的人。 渠率:通“渠帅”,首领。 阻山川:凭借山川险阻抗击官兵。 沈命法:隐藏亡命者而被论罪的法令。“沈”同“沉”。藏匿。命,亡命。 满品:达到了规定的数量和程度。 主:主持其事的人。 发:报告。 坐课:犯法被判刑。累:连累。府:郡府。 寖:同“浸”,更加。 文辞:此指虚假不实的文字材料。 给事:供职。守府:太守官衙。 言上:指向皇上推荐。 辨:通“平”,公。“官事辨”,言当官做事很公平。 治:办理。主父偃:这里指向他这样一段史实:在他任齐国国相时,曾“使人以王与姊奸事动王”,齐王怕论死,自杀。另一位诸侯王赵王出于自己的利害,在主父偃之任齐相出关时,已“使人上书,告言主父偃受诸侯金”。及齐王死,汉武帝“以为主父劫其王令自杀,乃征下吏治”。见卷一百一十二《平津侯主父偃列传》,参见卷五十二《齐悼惠王世家》。淮南王反:已见前注。 微文:隐微的文辞。深诋:谓极尽诬陷之能事。 数废:屡次罢官。数起:多次被起用。 治米盐:管理米和盐的小事。 关:经过。 部署:犹言“安排”。曹:具体的办事部门。实物:财产器物。 擅摇:擅自更动。 痛:甚至。按徐灏《论文解字注笺》:“痛,引申为极甚之辞。”绳:制裁。 治辨:处理事情合宜。 经:常道。 坐:因为。 格杀:射杀。格,击。 下吏:交付法官。抵罪:判罪。诋,通“抵”。 当:判罪。 案:通“按”,拷问审理。边:边境。失亡:指士卒逃亡。 中:合。 相编:互相接替。更:相互调换。 重迟:指处事慎重,决断迟缓。 次骨:至骨。 候伺:窥测。 微见:暗中显露。见“同“现”。 决平:公平判案。 循:遵照。三尺法:法律写在三尺长(实为二尺四寸)的竹简上,故以“三尺法”代称法律。 前主:从前的国君。 疏:分条记载。 当时:合于当代。当:合。是:正确。 法:效法。 新故:新旧。相因:相积累。 章:奏章。 证案:与案件有关的证人。 会狱:把案犯押至京师会审。 因:于是。责:要求。如章:按奏章而言。告劾:所告的罪状。 笞:刑具,竹板、木板。掠:打。定:定案。 更:经历。数赦:屡次赦免。相告言:仍在诉讼。 大抵:大都。诋以不道:诬判为大逆不道之罪。 汉武帝太初元年改中尉为执金吾。杜周于天汉二年(前99)担任金吾。 桑弘羊:汉昭帝元风元年(前78)桑弘羊死于燕王旦事件中。此处所言非指桑弘羊本人事,实为其亲属之事。卫皇后昆弟子:盖指汉武帝皇后卫子夫之弟大将军卫青之子伉不疑和登坐法或坐酎金事。昆弟:兄弟。刻深:严苛酷烈。 家两子:家中有两个儿子,即杜延寿、杜延考。夹河:在黄河两岸。按杜延寿任河内(在黄河北岸)太守,杜延考任河南太守。 全:指配备不完好。 訾(zī,资):通“赀”。钱财。巨万:万万。 十人:文中所写酷吏共十一人,此处举其成数而言。 伉直:刚烈正直。伉,通“亢”。 引是非:辩说是非。天下大体:与国家利益有关的重要原则。 知阴阳:指懂得分析观察君王的喜怒哀乐而投其所好。 人主:皇上。俱上下:意谓保持意见一致。 碌碌:平庸无能。奉:供职,做事。 赡:足。 绳墨之外:指法律以外的事。 彬彬:斯文有礼貌的样子。 质:本质。文:礼义教化。武:指刑罚。 称:其位:称职。 暴挫:凶暴地摧残人。 磔(zhé,哲)人:裂尸。 锯项:用锯割断脖子。 推咸:当作“椎成”(据《集解》、《索隐》、粱玉绳《史记志疑》、王念孙《读书杂志》说),意谓“椎击之以成狱”(王念孙语)。 蝮鸷:凶狠。蝮,通“愎”。 朴击:用木棒打人。卖请:逼人拿钱求得宽免。

作者简介

司马迁[sī mǎ qiān]

司马迁,字子长,西汉夏阳(今陕西韩城,一说山西河津)人,中国古代伟大的史学家、文学家,被后人尊为“史圣”。他最大的贡献是创作了中国第一部纪传体通史《史记》(原名《太史公书》)。《史记》记载了从上古传说中的黄帝时期,到汉武帝元狩元年,长达3000多年的历史。司马迁以其“究天人之际,通古今之变,成一家之言”的史识完成的史学巨著《史记》,是“二十五史”之首,被鲁迅誉为“史家之绝唱,无韵之《离骚》”。