史记 · 七十列传 · 张丞相列传
shǐ jì · qī shí liè zhuàn · zhāng chéng xiàng liè zhuàn
zhāng
chéng
xiàng
cāng
zhě
yáng
rén
hǎo
shū
qín
shí
wèi
shǐ
zhǔ
zhù
xià
fāng
shū
yǒu
zuì
wáng
guī
pèi
gōng
lüè
guò
yáng
cāng
cóng
gōng
nán
yáng
cāng
zuò
dāng
zhǎn
jiě
zhì
shēn
cháng
féi
bái
shí
wáng
líng
jiàn
ér
guài
měi
shì
nǎi
yán
pèi
gōng
shè
zhǎn
suì
cóng
西
guān
zhì
xián
yáng
pèi
gōng
wèi
hàn
wáng
hàn
zhōng
hái
dìng
sān
qín
chén
zǒu
cháng
shān
wáng
zhāng
ěr
ěr
guī
hàn
hàn
nǎi
zhāng
cāng
wèi
cháng
shān
shǒu
cóng
huái
yīn
hóu
zhào
cāng
chén
zhào
píng
hàn
wáng
cāng
wèi
dài
xiāng
bèi
biān
kòu
ér
wèi
zhào
xiāng
xiāng
zhào
wáng
ěr
ěr
xiāng
zhào
wáng
áo
xiāng
dài
wáng
yàn
wáng
zāng
fǎn
gāo
wǎng
zhī
cāng
dài
xiāng
cóng
gōng
zāng
yǒu
gōng
liù
nián
zhōng
fēng
wèi
běi
píng
hóu
shí
qiān
èr
bǎi
qiān
wèi
xiāng
yuè
gèng
liè
hóu
wéi
zhǔ
suì
shì
shí
xiāo
wèi
xiàng
guó
ér
zhāng
cāng
nǎi
qín
shí
wèi
zhù
xià
shǐ
míng
tiān
xià
shū
cāng
yòu
shàn
yòng
suàn
lìng
cāng
liè
hóu
xiāng
lǐng
zhǔ
jùn
guó
shàng
zhě
qíng
fǎn
wáng
hàn
huáng
zi
zhǎng
wèi
huái
nán
wáng
ér
zhāng
cāng
xiāng
zhī
shí
nián
qiān
wèi
shǐ
dài
zhōu
chāng
zhě
pèi
rén
cóng
xiōng
yuē
zhōu
qín
shí
jiē
wèi
shuǐ
shǐ
gāo
pèi
shuǐ
shǒu
jiān
shì
zhōu
chāng
zhōu
shǐ
cóng
pèi
gōng
pèi
gōng
zhōu
chāng
wèi
zhí
zhì
zhōu
wèi
cóng
guān
qín
pèi
gōng
wèi
hàn
wáng
zhōu
wèi
shǐ
dài
zhōu
chāng
wèi
zhōng
wèi
hàn
wáng
nián
chǔ
wéi
hàn
wáng
xíng
yáng
hàn
wáng
dùn
chū
ér
shǐ
使
zhōu
shǒu
xíng
yáng
chéng
chǔ
xíng
yáng
chéng
lìng
zhōu
jiāng
yuē
ruò
jiàng
hàn
wáng
rán
jīn
wèi
xiàng
hēng
zhōu
shì
nǎi
bài
zhōu
chāng
wèi
shǐ
dài
cháng
cóng
xiàng
liù
nián
zhōng
xiāo
cáo
děng
fēng
fēng
zhōu
chāng
wèi
fén
yīn
hóu
zhōu
zi
zhōu
chéng
shì
fēng
wèi
gāo
jǐng
hóu
chāng
wéi
rén
jiàng
gǎn
zhí
yán
xiāo
cáo
děng
jiē
bēi
xià
zhī
chāng
cháng
yàn
shí
zòu
shì
gāo
fāng
yōng
chāng
hái
zǒu
gāo
zhú
zhōu
chāng
xiàng
wèn
yuē
zhǔ
chāng
yǎng
yuē
xià
jié
zhòu
zhī
zhǔ
shì
shàng
xiào
zhī
rán
yóu
dàn
zhōu
chāng
fèi
tài
zi
ér
zi
wèi
tài
zi
chén
zhēng
zhī
néng
shàng
liú
hóu
zhǐ
ér
zhōu
chāng
tíng
zhēng
zhī
jiàng
shàng
wèn
shuō
chāng
wéi
rén
chī
yòu
shèng
yuē
chén
kǒu
néng
yán
rán
chén
zhī
xià
suī
fèi
tài
zi
chén
fèng
zhào
shàng
xīn
rán
ér
xiào
hòu
ěr
dōng
xiāng
tīng
jiàn
zhōu
chāng
wèi
guì
xiè
yuē
wēi
jūn
tài
zi
fèi
shì
hòu
zi
wèi
zhào
wáng
nián
shí
suì
gāo
yōu
wàn
suì
zhī
hòu
quán
zhào
yáo
nián
shào
wèi
shǐ
zhào
rén
fāng
gōng
wèi
shǐ
dài
zhōu
chāng
yuē
jūn
zhī
shǐ
zhào
yáo
nián
suī
shǎo
rán
cái
jūn
zhī
shì
qiě
dài
jūn
zhī
wèi
zhōu
chāng
xiào
yuē
yáo
nián
shào
dāo
ěr
néng
zhì
shì
qǐng
zhī
zhào
yáo
shì
gāo
gāo
xīn
bēi
qún
chén
zhī
shàng
zhī
suǒ
rán
zhào
yáo
jìn
qǐng
wèn
yuē
xià
suǒ
wèi
fēi
wèi
zhào
wáng
nián
shào
ér
rén
hòu
yǒu
què
xié
bèi
wàn
suì
zhī
hòu
ér
zhào
wáng
néng
quán
gāo
yuē
rán
yōu
zhī
zhī
suǒ
chū
yáo
yuē
xià
wèi
zhào
wáng
zhì
guì
jiàng
xiāng
hòu
tài
zi
qún
chén
suǒ
jìng
dàn
nǎi
gāo
yuē
rán
niàn
zhī
shì
ér
qún
chén
shuí
zhě
yáo
yuē
shǐ
dài
zhōu
chāng
rén
jiān
rěn
zhì
zhí
qiě
hòu
tài
zi
chén
jiē
jìng
dàn
zhī
chāng
gāo
yuē
shàn
shì
nǎi
zhào
zhōu
chāng
wèi
yuē
fán
gōng
gōng
jiàng
wèi
xiāng
zhào
wáng
zhōu
chāng
yuē
chén
chū
cóng
xià
xià
nài
zhōng
dào
ér
zhī
zhū
hóu
gāo
yuē
zhī
zuǒ
qiān
rán
yōu
zhào
wáng
niàn
fēi
gōng
zhě
gōng
jiàng
xíng
shì
shǐ
dài
zhōu
chāng
wèi
zhào
xiāng
xíng
jiǔ
zhī
gāo
chí
shǐ
dài
yìn
nòng
zhī
yuē
shuí
wèi
shǐ
dài
zhě
shú
shì
zhào
yáo
yuē
yáo
suì
bài
zhào
yáo
wèi
shǐ
dài
yáo
qián
yǒu
jūn
gōng
shí
shǐ
dài
cóng
chén
yǒu
gōng
fēng
wèi
jiāng
hóu
gāo
bēng
tài
hòu
shǐ
使
shǐ
使
zhào
zhào
wáng
xiāng
zhōu
chāng
lìng
wáng
chēng
xíng
shǐ
使
zhě
sān
fǎn
zhōu
chāng
wèi
qiǎn
zhào
wáng
shì
gāo
hòu
huàn
zhī
nǎi
shǐ
使
shǐ
使
zhào
zhōu
chāng
zhōu
chāng
zhì
gāo
hòu
gāo
hòu
ér
zhōu
chāng
yuē
ěr
zhī
zhī
yuàn
shì
ér
qiǎn
zhào
wáng
chāng
zhēng
gāo
hòu
shǐ
使
shǐ
使
zhào
zhào
wáng
zhào
wáng
guǒ
lái
zhì
cháng
ān
yuè
yǐn
yào
ér
zhōu
chāng
yīn
xiè
bìng
cháo
jiàn
sān
suì
ér
hòu
suì
gāo
hòu
wén
shǐ
dài
jiāng
hóu
zhào
yáo
gāo
shí
dìng
zhào
wáng
zhī
huà
nǎi
yáo
zuì
guǎng
广
ā
hóu
rèn
áo
wèi
shǐ
dài
rèn
áo
zhě
pèi
gāo
cháng
hòu
zhī
jǐn
rèn
áo
shàn
gāo
shāng
zhǔ
hòu
gāo
chū
áo
cóng
wèi
shǐ
shǒu
fēng
èr
suì
gāo
wèi
hàn
wáng
dōng
xiàng
áo
qiān
wèi
shàng
dǎng
shǒu
chén
fǎn
shí
áo
jiān
shǒu
fēng
wèi
guǎng
广
ā
hóu
shí
qiān
bǎi
gāo
hòu
shí
wèi
shǐ
dài
sān
suì
miǎn
píng
yáng
hóu
cáo
zhú
wèi
shǐ
dài
gāo
hòu
bēng
chén
gòng
zhū
děng
miǎn
huái
nán
xiāng
zhāng
cāng
wèi
shǐ
dài
cāng
jiàng
hóu
děng
zūn
dài
wáng
wèi
xiào
wén
huáng
nián
chéng
xiàng
guàn
yīng
zhāng
cāng
wèi
chéng
xiàng
hàn
xīng
zhì
xiào
wén
èr
shí
nián
huì
tiān
xià
chū
dìng
jiàng
xiàng
gōng
qīng
jiē
jūn
zhāng
cāng
wèi
xiāng
shí
zhèng
gāo
shí
yuè
shǐ
zhì
shàng
yīn
qín
shí
běn
shí
yuè
wèi
suì
shǒu
tuī
zhī
yùn
wéi
hàn
dāng
shuǐ
zhī
shí
shàng
hēi
chuī
diào
zhī
yīn
shēng
dìng
lìng
ruò
bǎi
gōng
tiān
xià
zuò
chéng
pǐn
zhì
wèi
chéng
xiàng
jiù
zhī
hàn
jiā
yán
zhě
běn
zhī
zhāng
cāng
cāng
běn
hǎo
shū
suǒ
guān
suǒ
tōng
ér
yóu
shàn
zhāng
cāng
wáng
líng
wáng
líng
zhě
ān
guó
hóu
cāng
guì
cháng
shì
wáng
líng
líng
hòu
cāng
wèi
chéng
xiàng
cháng
xiān
cháo
líng
rén
shàng
shí
rán
hòu
gǎn
guī
jiā
cāng
wèi
chéng
xiàng
shí
nián
rén
gōng
sūn
chén
shàng
shū
yán
hàn
shí
yǒu
huáng
lóng
dāng
jiàn
zhào
xià
zhāng
cāng
zhāng
cāng
wéi
fēi
shì
zhī
hòu
huáng
lóng
jiàn
chéng
shì
wén
zhào
gōng
sūn
chén
wéi
shì
cǎo
zhī
zhì
gèng
yuán
nián
zhāng
chéng
xiàng
yóu
chù
xiè
bìng
chēng
lǎo
cāng
rèn
rén
wéi
zhōng
hòu
wèi
jiān
shàng
ràng
cāng
cāng
suì
bìng
miǎn
cāng
wèi
chéng
xiàng
shí
suì
ér
miǎn
xiào
jǐng
qián
nián
cāng
shì
wèi
wén
hóu
zi
kāng
hóu
dài
nián
zi
lèi
dài
wéi
hóu
nián
zuò
lín
zhū
hóu
sàng
hòu
jiù
wèi
jìng
guó
chú
chū
zhāng
cāng
zhǎng
mǎn
chǐ
shēng
cāng
cāng
zhǎng
chǐ
wèi
hóu
chéng
xiàng
cāng
zi
zhǎng
sūn
lèi
zhǎng
liù
chǐ
zuò
shī
hóu
cāng
zhī
miǎn
xiāng
hòu
lǎo
kǒu
zhōng
chǐ
齿
shí
wèi
qiè
bǎi
shù
cháng
yùn
zhě
xìng
cāng
nián
bǎi
yǒu
suì
ér
shēn
chéng
xiàng
jiā
zhě
liáng
rén
cái
guān
jué
zhāng
cóng
gāo
xiàng
qiān
wèi
duì
cóng
qíng
jūn
wèi
wèi
xiào
huì
shí
wèi
huái
yáng
shǒu
xiào
wén
yuán
nián
shì
èr
qiān
shí
cóng
gāo
huáng
zhě
wéi
guān
nèi
hóu
shí
èr
shí
rén
ér
shēn
jiā
shí
bǎi
zhāng
cāng
wèi
chéng
xiàng
jiā
qiān
wèi
shǐ
dài
zhāng
cāng
miǎn
xiāng
xiào
wén
yòng
huáng
hòu
dòu
guǎng
广
guó
wèi
chéng
xiàng
yuē
kǒng
tiān
xià
guǎng
广
guó
guǎng
广
guó
xián
yǒu
xíng
xiāng
zhī
niàn
jiǔ
zhī
ér
gāo
shí
chén
yòu
jiē
duō
jiàn
zhě
nǎi
shǐ
dài
jiā
wèi
chéng
xiàng
yīn
fēng
wèi
ān
hóu
jiā
wéi
rén
lián
zhí
mén
shòu
shì
shí
tài
zhōng
dài
dèng
tōng
fāng
lóng
ài
xìng
shǎng
lèi
wàn
wén
cháng
yàn
yǐn
tōng
jiā
chǒng
shì
shì
shí
chéng
xiàng
cháo
ér
tōng
shàng
bàng
yǒu
dài
màn
zhī
chéng
xiàng
zòu
shì
yīn
yán
yuē
xià
ài
xìng
chén
guì
zhī
zhì
cháo
tíng
zhī
shàng
yuē
jūn
yán
zhī
cháo
zuò
zhōng
jiā
wèi
zhào
dèng
tōng
chéng
xiàng
lái
qiě
zhǎn
tōng
tōng
kǒng
yán
wén
wén
yuē
wǎng
jīn
shǐ
使
rén
zhào
ruò
tōng
zhì
chéng
xiàng
miǎn
guān
xiǎn
dùn
shǒu
xiè
jiā
zuò
wèi
yuē
cháo
tíng
zhě
gāo
huáng
zhī
cháo
tíng
tōng
xiǎo
chén
diàn
殿
shàng
jìng
dāng
zhǎn
jīn
xíng
zhǎn
zhī
tōng
dùn
shǒu
shǒu
jǐn
chū
xuè
jiě
wén
chéng
xiàng
kùn
tōng
shǐ
使
shǐ
使
zhě
chí
jié
zhào
tōng
ér
xiè
chéng
xiàng
yuē
nòng
chén
jūn
shì
zhī
dèng
tōng
zhì
wèi
wén
yuē
chéng
xiàng
shā
chén
jiā
wèi
chéng
xiàng
suì
xiào
wén
bēng
xiào
jǐng
wèi
èr
nián
cháo
cuò
wèi
nèi
shǐ
guì
xìng
yòng
shì
zhū
lìng
duō
suǒ
qǐng
biàn
gēng
zhé
qīn
xuē
zhū
hóu
ér
chéng
xiàng
jiā
chù
suǒ
yán
yòng
cuò
cuò
wèi
nèi
shǐ
mén
dōng
chū
biàn
便
gèng
chuān
穿
mén
nán
chū
nán
chū
zhě
tài
shàng
huáng
miào
ruán
yuán
jiā
wén
zhī
yīn
cuò
shàn
chuān
穿
zōng
miào
yuán
wèi
mén
zòu
qǐng
zhū
cuò
cuò
yǒu
cuò
cuò
kǒng
gōng
shàng
guī
jǐng
zhì
cháo
chéng
xiàng
zòu
qǐng
zhū
nèi
shǐ
cuò
jǐng
yuē
cuò
suǒ
chuān
穿
fēi
zhēn
miào
yuán
nǎi
wài
ruán
yuán
guān
zhōng
qiě
yòu
shǐ
使
wèi
zhī
cuò
zuì
cháo
jiā
wèi
zhǎng
shǐ
yuē
huǐ
xiān
zhǎn
cuò
nǎi
xiān
qǐng
zhī
wèi
cuò
suǒ
mài
zhì
shě
yīn
ōu
xuè
ér
shì
wèi
jié
hóu
zi
gòng
hóu
miè
dài
sān
nián
zi
hóu
bìng
dài
sān
shí
nián
zi
hóu
dài
liù
suì
zuò
wèi
jiǔ
jiāng
tài
shǒu
shòu
guān
sòng
yǒu
zuì
guó
chú
shēn
jiā
zhī
hòu
jǐng
shí
kāi
fēng
hóu
táo
qīng
táo
hóu
liú
shě
wèi
chéng
xiàng
jīn
shàng
shí
bǎi
zhì
hóu
chāng
píng
hóu
xuē
jiàng
hóu
zhuāng
qīng
gāo
líng
hóu
zhào
zhōu
děng
wèi
chéng
xiàng
jiē
liè
hóu
chuò
chuò
lián
jǐn
wèi
chéng
xiàng
bèi
yuán
ér
suǒ
néng
míng
gōng
míng
yǒu
zhù
dāng
shì
zhě
tài
shǐ
gōng
yuē
zhāng
cāng
wén
xué
wèi
hàn
míng
xiāng
ér
chù
jiǎ
shēng
gōng
sūn
chén
děng
yán
zhēng
shuò
shì
ér
zūn
míng
yòng
qín
zhī
zhuān
zāi
zhōu
chāng
jiàng
rén
rèn
áo
jiù
yòng
shēn
jiā
wèi
gāng
shǒu
jié
rán
shù
xué
dài
xiāo
cáo
chén
píng
xiào
shí
chéng
xiàng
duō
shèn
xíng
zhuàng
lüè
qiě
zhēng
lái
yǒu
chē
chéng
xiàng
zhǎng
líng
rén
ér
yǒu
wéi
chéng
xiàng
dài
wéi
chéng
xiàng
xián
zhě
rén
shū
shù
wèi
zhì
hóng
鸿
yǒu
xiāng
gōng
xiāng
zhī
dāng
zhì
chéng
xiàng
yǒu
nán
rén
shǐ
使
xiāng
gōng
xiāng
zhī
zhì
èr
zi
míng
xuán
chéng
xiāng
gōng
yuē
zi
guì
dāng
fēng
wéi
chéng
xiàng
yán
yuē
wèi
chéng
xiàng
yǒu
zhǎng
shì
ān
cóng
zhī
hòu
jìng
wèi
chéng
xiàng
bìng
ér
zhǎng
yǒu
zuì
lùn
ér
xuán
chéng
xuán
chéng
shí
yáng
kuáng
kěn
jìng
zhī
yǒu
ràng
guó
zhī
míng
hòu
zuò
zhì
miào
jìng
yǒu
zhào
duó
jué
wèi
guān
nèi
hóu
shī
liè
hóu
shí
guó
wéi
chéng
xiàng
yǒu
wèi
chéng
xiàng
dài
wèi
chéng
xiàng
xiāng
zhě
yīn
rén
wén
zhì
chéng
xiàng
rén
hǎo
jiē
lìng
zhū
dài
jiàn
dài
jiàn
qián
zòu
shì
huò
yǒu
dài
jiàn
zhě
dāng
zòu
shì
zhì
nǎi
jiè
jiàn
ér
gǎn
zòu
shì
shí
jīng
zhào
yǐn
zhào
jūn
chéng
xiàng
zòu
miǎn
zuì
shǐ
使
rén
zhí
wèi
chéng
xiàng
qiú
tuō
zuì
ér
tīng
shǐ
使
rén
xié
kǒng
wèi
chéng
xiàng
rén
zéi
shā
dài
shì
ér
zòu
qǐng
yàn
zhī
zhì
chéng
xiàng
shě
chī
wèn
zhī
shí
bīng
rèn
shā
ér
chéng
xiàng
zhí
fán
jūn
zòu
jīng
zhào
yǐn
zhào
jūn
xié
chéng
xiàng
rén
zéi
shā
wéi
chéng
xiàng
shě
dào
yòu
shàn
píng
shì
shì
zhào
jīng
zhào
zuò
yào
zhǎn
yòu
yǒu
shǐ
使
yuàn
chén
píng
děng
zhōng
shàng
shū
shàn
jié
shì
ér
zuò
zhī
jìng
zhǎng
shǐ
xià
jiē
zuò
huò
xià
cán
shì
ér
wèi
chéng
xiàng
jìng
chéng
xiàng
bìng
zi
hòu
zuò
zhì
miào
jìng
yǒu
zhào
duó
jué
wèi
guān
nèi
hóu
shī
liè
hóu
shí
guó
wèi
chéng
xiàng
shǐ
dài
bǐng
dài
bǐng
chéng
xiàng
zhě
guó
rén
shū
hǎo
lìng
zhì
shǐ
dài
xiào
xuān
shí
yǒu
jiù
fēng
wèi
liè
hóu
ér
yīn
wèi
chéng
xiàng
míng
shì
yǒu
zhì
hòu
shì
chēng
zhī
chéng
xiàng
bìng
zi
xiǎn
hòu
zuò
zhì
miào
jìng
yǒu
zhào
duó
jué
shī
liè
hóu
shí
guó
xiǎn
wèi
zhì
tài
zuò
guān
máo
luàn
shēn
zi
nán
yǒu
jiān
zāng
miǎn
wèi
shù
rén
bǐng
chéng
xiàng
huáng
chéng
xiàng
dài
cháng
ān
zhōng
yǒu
shàn
xiāng
gōng
tián
wén
zhě
wéi
chéng
xiàng
wèi
chéng
xiàng
bǐng
chéng
xiàng
wēi
jiàn
shí
huì
jiā
tián
wén
yán
yuē
jīn
sān
jūn
zhě
jiē
chéng
xiàng
hòu
sān
rén
jìng
gèng
xiāng
dài
wéi
chéng
xiàng
jiàn
zhī
míng
huáng
chéng
xiàng
zhě
huái
yáng
rén
shū
wèi
zhì
yǐng
chuān
tài
shǒu
zhì
yǐng
chuān
tiáo
jiào
gào
huà
zhī
fàn
zhě
fēng
xiǎo
lìng
shā
huà
xíng
míng
shēng
wén
xiào
xuān
xià
zhì
yuē
yǐng
chuān
tài
shǒu
xuān
zhào
lìng
zhì
mín
dào
shí
nán
zhōng
zhòng
qiú
jué
guān
nèi
hóu
huáng
jīn
bǎi
jīn
zhēng
wèi
jīng
zhào
yǐn
ér
zhì
chéng
xiàng
wèi
zhì
chéng
xiàng
bìng
zi
hòu
wèi
liè
hóu
huáng
chéng
xiàng
shǐ
dài
dìng
guó
dài
chéng
xiàng
yǒu
tíng
wèi
chuán
zài
zhāng
tíng
wèi
zhōng
chéng
xiàng
shǐ
dài
wéi
xuán
chéng
dài
wéi
chéng
xiàng
xuán
chéng
zhě
qián
wéi
chéng
xiàng
zi
dài
hòu
shī
liè
hóu
rén
shǎo
shí
hào
shū
míng
shī
lún
wèi
zhì
wèi
wèi
wèi
tài
zi
tài
shǐ
dài
xuē
jūn
miǎn
wèi
shǐ
dài
chéng
xiàng
hái
miǎn
ér
wèi
chéng
xiàng
yīn
fēng
wèi
yáng
hóu
shù
nián
bìng
xiào
yuán
qīn
lín
sàng
shǎng
shèn
hòu
zi
hòu
zhì
róng
róng
suí
shì
chén
ér
jiàn
wèi
chǎn
qiǎo
ér
xiāng
gōng
běn
wèi
zhī
dāng
wèi
hóu
dài
ér
hòu
shī
zhī
yóu
huàn
ér
zhì
chéng
xiàng
wèi
chéng
xiàng
shì
jiān
měi
zhī
mìng
zāi
xiāng
gōng
xiān
zhī
zhī
wéi
chéng
xiàng
shǐ
dài
kuāng
héng
dài
chéng
xiàng
kuāng
héng
zhě
dōng
hǎi
rén
hào
shū
cóng
shì
shòu
shī
jiā
pín
héng
yōng
zuò
gěi
shí
yǐn
cái
xià
shù
shè
zhōng
zhì
jiǔ
nǎi
zhōng
bǐng
jīng
zhōng
míng
píng
yuán
wén
xué
shǐ
shù
nián
jùn
zūn
jìng
shǐ
zhēng
zhī
bǎi
shí
shǔ
jiàn
wèi
láng
ér
shì
bài
wèi
tài
zi
shǎo
ér
shì
xiào
yuán
xiào
yuán
hǎo
shī
ér
qiān
wèi
guāng
xūn
diàn
殿
zhōng
wèi
shī
shòu
jiào
zuǒ
yòu
ér
xiàn
guān
zuò
páng
tīng
shèn
shàn
zhī
zūn
guì
shǐ
dài
zhèng
hóng
zuò
shì
miǎn
ér
kuāng
jūn
wèi
shǐ
dài
suì
wéi
chéng
xiàng
kuāng
jūn
dài
wéi
chéng
xiàng
fēng
ān
hóu
shí
nián
zhī
jiān
chū
cháng
ān
chéng
mén
ér
zhì
chéng
xiàng
fēi
shí
ér
mìng
zāi
tài
shǐ
gōng
yuē
shēn
wéi
shì
zhī
yóu
huàn
suǒ
zhì
fēng
hóu
zhě
wēi
shèn
rán
duō
zhì
shǐ
dài
zhě
zhū
wèi
dài
ér
chéng
xiàng
xīn
xìng
chéng
xiàng
huò
nǎi
yīn
xiāng
huǐ
hài
dài
zhī
rán
shǒu
zhī
jiǔ
huò
wèi
zhī
shǎo
ér
zhī
zhì
fēng
hóu
zhēn
mìng
shǐ
dài
zhèng
jūn
shǒu
zhī
shù
nián
kuāng
jūn
zhī
wèi
mǎn
suì
ér
wéi
chéng
xiàng
dài
zhī
zhì
qiǎo
zāi
duō
yǒu
xián
shèng
zhī
cái
kùn
è
zhě
zhòng
shèn
zhāng
cāng
zhǔ
tiān
xià
zuò
chéng
sūn
chén
shǐ
chù
qín
shàng
xíng
shǐ
xiāng
xiàng
guó
ā
héng
shēn
miàn
zhé
zhōu
zi
tíng
zhēng
chuò
chuò
suǒ
míng
译文
丞相张苍是阳武人,他非常喜欢图书、乐津及历法。在秦朝时,他曾担任过御史,掌管宫中的各种文书档案。后来因为犯罪,便逃跑回家了。等到沛公攻城略地经过阳武的时候,张苍就以宾客的身份跟随沛公攻打南阳。后来张苍因为犯法应该斩首,脱下衣服,伏在刑具上时,身体又高又大,同时还有一身如同葫芦籽一样肥硕白皙的皮肤,凑巧被王陵看见,惊叹张苍长得好。因此,王陵就向沛公说情,赦免了他的死罪。这样,张苍便跟随沛公向西进入武关,到达咸阳。沛公被立为汉王,进入汉中,不久又还师平定三秦。陈余打跑常山王张耳,张耳投归汉王,汉王就任命张苍为常山的郡守。又跟随韩信攻打赵国,张苍擒获陈余。赵地被平定之后, 王任命张苍为代国相国,防备边境敌寇。不久,又被调任赵国相国,辅佑赵王张耳。张耳死后,辅佐赵王张敖。然后又调任代国相国,辅佑代王。燕王臧荼谋反时,高祖带兵前去攻打,张苍以代国相国的身份跟随高祖攻打臧荼有功,在前201年(高祖六年)中被封为北平侯,食邑一千二百户。 后来,张苍被升任为管理财政的计相。一个月之后,张苍以列侯的爵位改任主计,他担任这个职务达四年之久。此时萧何担任相国,而张苍是从秦时就担任柱下史,非常熟悉天下的图书和各种簿籍,再加上他很精通计算、乐律和历法,因此就命令他以列侯的爵位在相府办公,负责管理各郡国交上来的会计帐簿。黥布谋反未成而逃跑,汉高祖就立他的儿子刘长作淮南王,命令张苍为相国来辅佐他。十四年(应为十六年)之后,张苍调任御史大夫。 周昌是沛县人,他和堂兄周苛都在秦时担任泗水卒史。等到汉高祖在沛县起兵的时候,打败了泗水郡的郡守、郡监,这样,周昌、周苛二兄弟也就以卒史的资历追随沛公,沛公命周昌担任一名管旗帜的职志,周苛暂时在帐下当宾客。后来他们都跟从沛公入关,推翻强秦的统治。沛公被封为汉王,汉王任命周苛为御史大夫,周昌为中尉。 前203年(汉王四年),楚军在荥阳把汉王团团围住,情况紧急,汉王悄悄逃跑出围,命令周苛留守荥阳城。楚军攻破了荥阳,想任命他为将领,周苛痛斥道:“你们这些人应该赶快投降汉王,不然的话,很快地就要做俘虏了!”项羽听罢大怒,立刻就烹杀了周苛。于是,汉王就拜周昌为御史大夫。周昌经常跟随汉王,并且多次击败项羽军。因此,前201年(在高祖六年)时,周昌和萧何、曹参一起受封,周昌被封为汾阴侯,周苛的儿子周成因父亲为国捐躯的原因,也被封为高景侯。 周昌为人坚忍刚强,敢于直言不讳。自萧何、曹参等人对周昌都是非常敬畏的。周昌曾经有一次在高帝休息时进宫奏事,高帝正和戚姬拥抱,周昌见此情景,回头便跑,高帝连忙上前追赶,追上之后,骑在周昌的脖子上问道:“你看我是什么样的皇帝?”周昌挺直脖子,昂起头说:“陛下您就是夏桀、商纣一样的皇帝。”高帝听了哈哈大笑,但是却由此最敬畏周昌。等到高帝想废掉太子,立戚姬之子如意为太子时,许多大臣都坚决反对,但是都未奏效。后来,幸好张良为吕后定下计策,使高帝暂时把此事放下。而周昌在朝廷中和皇帝极力争辩,高帝问他理由何在,因为周昌本来就有口吃的毛病,再加上是在非常气愤的时候,也就口吃得更加厉害了,他说:“我的口才虽然不太好,但是我期……期……知道这样做是不行的。陛下您虽然想废掉太子,但是我期……期……坚决不能接受您的诏令。”高帝听罢,很高兴地笑了。事过之后,吕后因为在东厢侧耳听到上述对话,她见到周昌时,就跪谢说:“若不是您据理力争的话,太子几乎就被废掉了。” 此后,戚姬的儿子如意立为赵王,年纪十岁,高祖担心如果自己死后,赵王会被人杀掉。当时有一个名叫赵尧的人,年纪轻轻,他的官职是掌管符玺的御史、赵国人方与公对御史大夫周昌说:“您的御史赵尧,年纪虽轻,但他却是一个奇才,您对他一定要另眼相待,他将来要代替您的职位。”周昌笑着说:“赵尧年轻,只不过是一个刀笔小吏罢了,哪里会到这种地步!”过了不久,赵尧去侍奉高祖。有一天,高祖独自心中不乐,慷慨悲歌,满朝文武不知道皇帝为什么会这样。赵尧上前请问道:“皇帝您闷闷不乐的原因,莫非是为赵王年轻而戚夫人和吕后二人又不和睦吗?是担心在您万岁之后而赵王不能保全自己吗?”高祖说:“对。我私下里非常担心这些,但是却拿不出什么办法来。”赵尧说:“您最好为赵王派去一个地位高贵而又坚强有力的相国,这个人还得是吕后、太子和群臣平素都敬畏的人才行。”高祖说道:“对。我考虑此事是想这样,但是满朝群臣谁能担此重任呢?”赵尧说道:“御史大夫周昌,这个人坚强耿直,况且从吕后、太子到满朝文武,人人对他都一直敬畏,因此,只有他才能够担此重任。”高祖说:“好。”于是高祖就召见了周昌,对他说:“我想一定得麻烦您,您无论如何也要为我去辅佐赵王,您去担任他的相国。”周昌哭着回答:“我从一开始就跟随陛下,您为什么单单要在半路上把我扔给了诸侯王呢?”高祖说:“我非常了解这是降职,但是我私下里又实在为赵王担心,再三考虑,除去您之外,其他人谁也不行。真是迫不得已,您就为我勉强走一遭吧!”于是御史大夫周昌就被调任赵国相国。 周昌走了以后,过了很长一段时间,高祖手拿着御史大夫的官印,轻轻地抚弄着说:“谁才是御史大夫最合适的人选呢?”然后仔细地看了看赵尧,说道:“没有人比赵尧更合适了。”这样,就任命赵尧为御史大夫。赵尧在以前也有军功和食邑,等到他以御史大夫之职跟随攻打陈豨立了功,被封为江邑侯。 高祖去世之后,吕太后派使臣召赵王入朝,相国周昌让赵王推说身体不好,不能前往。使者往返去了三次,周昌都一直坚持不送赵王进京。于是吕后很是忧虑,就派使者召周昌进京。周昌进京之后,拜见吕后,吕后非常生气地骂他:“难道你还不知道我非常恨戚夫人吗?而你却不让赵王进京,为什么?”周昌被召进京城之后,吕后又派使者召赵王,不久,赵王果然来到了京城。他到长安一个多月,就被迫喝下毒药死去了。周昌因此也就称病引退,不再上朝拜见太后。三年之后,他也去世了。 前184年(高后元年)的时候,�她听说御史大夫江邑侯赵尧在高祖时定下了保全赵王如意的计策,于是就除去他江邑侯爵位以抵其罪,并让广阿侯任敖担任了御史大夫。 任敖这个人,原来是沛县的一名狱吏。高祖还是一名普通百姓时,曾躲避官司,狱吏找不到高祖本人,便抓走了吕后,并对她很不礼貌。而任敖一直和高祖很要好,见此情景非常生气,就打伤了拘管吕后的那位狱吏。等到高祖开始起兵的时候,任敖就以宾客的身份跟随,后来担任御史,驻守丰邑两年。高祖立为汉王,向东进击项羽,任敖升为上党郡守。在陈豨造反的时候,任敖坚守城池,未被叛军攻陷,因功被封为广阿侯,食邑一千八百户。高后时,担任御史大夫。三年后备免职,任命平阳侯曹窋为御史大夫。高后去世之后,(他不与)曹窋和大臣们共同诛杀吕禄等人,后被免去官职,任命淮南王相国张苍为御史大夫。 张苍和绛侯周勃等人共同尊立代王为孝文皇帝。前176年(文帝四年),丞相灌婴去世,张苍继任为丞相。 自从汉朝建立到孝文帝已有二十多年时间,当时正处在天下刚刚平定的时候,朝廷中的文武百官都是军人出身,而唯独张苍从担任计相时起,就致力于探讨、订正音律和历法的工作。因为高祖是在十月里入关,灭秦到达霸上的,所以原来秦代以十月为一年开端的旧历法依然沿袭。他又推求金、木、水、火、土五德运转的情形,认为汉朝正值水德旺盛的时期,所以仍然像秦朝那样崇尚黑色。张苍还吹奏律管,调整乐调,使其合于五声八音,以此推类其它,来制定律令。并且由此制定出各种器物的度量标准,以作为天下百工的规范。在他担任丞相一职时期,终于把这一切都完成了。所以整个汉代研究音律历法的学者,都师承张苍。而张苍这个人又本来就喜欢图书,再加上他什么书都读,什么学问都精通,而尤其擅长音律和历法。 张苍对于曾经救过自己性命的王陵感恩戴德。王陵就是安国侯。等到张苍当了高官之后,经常把王陵当作父亲一般侍奉。王陵死后,张苍已经是丞相了,但是每逢五天一休假的时候,总是先拜见王陵夫人,献上美食之后,才敢回家。 张苍担任丞相十几年之后,鲁国有个人叫公孙臣,他上书给皇帝,说汉朝属于土德旺盛时期,其征兆是不久将要有黄龙出现。皇帝下诏把此议交给张苍审鉴,张苍认为并非这样,把这件事扔在了一边。但是后来黄龙果然出现在天水郡的成纪县于是文帝就把公孙臣召到了朝廷,并任命他为博士,让他负责草拟顺应土德的历法制度。同时,改定元年。丞相张苍也就因此(被)贬斥,推说年过多病,不再上朝。张苍曾保举某人作中侯官,但这个人利用不正当手段大搞谋求自己私利的事,皇帝以此责备张苍,张苍就告病退职了。前后算起来,张苍总共做了十五年的丞相才去职,在前152年(孝景帝前元五年)时去世,谥号为文侯,儿子康侯继承侯位,八年之后去世。康侯的儿子张类继承侯位,又过了八年,因为犯下了参加诸侯的丧礼后就位不敬的罪名,爵位封邑都被撤消。 从前,张苍的父亲身高不足五尺,等到生下张苍,张苍却身高八尺,被封为侯,又做了丞相。张苍的儿子也很高大,到了孙子张类却又身高六尺多一点,因为犯法而失去侯位。张苍在免去丞相职务之后,年岁已经很大了,嘴里没有牙齿,只能靠吃人奶度日,让一些女人当他的乳母。他的妻妾众多,达百人左右,凡是曾经怀孕生育过的就不再亲近。张苍最后活到一百零几岁时才去世。 丞相申屠嘉是梁地人。他以一个能拉强弓硬弩的武士的身份,跟随高帝,攻打项羽,因军功升任一个叫做队率的小官。跟随高帝攻打黥布叛军时,升任都尉。在孝惠帝时,升任淮阳郡守。前179年(孝文帝元年),�选拔那些曾经跟随高帝南征北战,现年俸在二千石的官员,一律都封为关内侯的爵位,得封此爵的共二十四人,而申屠嘉得到五百户的食邑。张苍任丞相之后,申屠嘉升任为御史大夫。张苍免去丞相之后,孝文皇帝想任命皇后的弟弟窦广国为丞相,但是又说:“我很害怕这样做会使天下人认为我偏爱广国。”窦广国这个人很有才能,而且品德也好,因此皇上才想任命他为丞相。但是孝文帝经过长时间考虑之后,还是认为他不合适。而高帝时候的大臣又多已死去,活着的人当中看来也没有合适的人选,所以就任命申屠嘉为丞相,就以原来的食邑封他为故安侯。 申屠嘉为人廉洁正直,在家里不接受私事拜访。当时太中大夫邓通特别受皇帝的宠爱,皇帝赏赐给他的钱财已达万万。汉文帝曾经到他家饮酒作乐,由此可见皇帝对他宠爱的程度。当时丞相申屠嘉入朝拜见皇帝,而邓通站在皇帝的身边,礼数上有些简慢。申屠嘉奏事完毕,接着说道:“皇上您喜爱您的宠臣,可以让他富贵,至于朝廷上的礼节,却是不能不严肃对待的。”皇帝说道:“请您不要再说了,我对邓通就是偏爱。”申屠嘉上朝回来坐在相府中,下了一道手令,让邓通到相府来,如果不来,就要把邓通斩首。邓通非常害怕,进宫告诉了文帝。文帝说:“你尽管前去无妨,我立刻就派人召你进宫。”邓通来到了丞相府,摘下帽子,脱下鞋子,给申屠嘉叩头请罪。申屠嘉很随便地坐在那里,故意不以礼节对待他,同时还斥责他说:“朝廷嘛,是高祖皇帝的朝廷。你邓通只不过是一个小臣,却胆敢在大殿之上随随便便,犯有大不敬之罪,应该杀头。来人哪,现在就执行,把他斩了!”邓通磕头,头上碰得鲜血直流,但申屠嘉仍然没有说饶了他。文帝估计丞相已经让邓通吃尽了苦头,就派使者拿着皇帝的节旄召邓通进宫,并且向丞相表示歉意说:“这是我亲狎的臣子,您就饶了他吧!”邓通回到宫中之后,哭着对文帝说:“丞相差点杀了我!” 申屠嘉担任丞相五年之后,孝文帝去世了,孝景帝即位。前155年(景帝二年),晁错担任内史,因为受皇帝宠爱,地位很高,权力也很大,许多法令制度他都奏请皇帝变更。同时还讨论如何用贬谪处罚的方式来削弱诸侯的权力。而丞相申屠嘉也有感于自己所说的话不被采用,因此忌恨晁错。晁错担任内史,内史府个大门本来是由东边通出宫外的,使他进出有许多不便,这样,他就自作主张该凿一道墙门向南通出。而向南出的门所凿开的墙,正是太上皇宗庙的外墙,申屠嘉听说之后,就想借晁错擅自凿开宗庙围墙为门这一理由,把他治罪法办,奏请皇上杀掉他。但是晁错门客当中有人把这件事告诉了他。晁错非常害怕,连夜跑到宫中,拜见皇上,向景帝自首,说明情况。到了第二天早朝的时候,丞相申屠嘉奏请诛杀内史晁错。景帝说道:“晁错所凿的墙并不是真正的宗庙墙,而是宗庙的外围短墙,所以才有其他官员住在里面,况且这又是我让他这样做的,晁错并没有什么罪过。”退朝之后,申屠嘉对长史说:“我非常后悔没有先杀了晁错,却先报告皇帝,结果反被晁错给欺骗了。”回到相府之后,因气愤吐血而死,谥号为节侯。儿子共侯申屠蔑继承侯位,三年之后去世。共侯之子申屠去病继承侯位,三十一年之后去世。申屠去病的儿子申屠臾继承侯位,六年之后,由于身为九江太守接受原任官员送礼而犯了罪,封国被撤消。 自从申屠嘉死去之后,景帝时开封侯陶青,桃侯刘舍先后担任丞相之职。到了当今皇上的时候,柏至侯许昌,平棘侯薛泽,武强侯庄青翟、高陵侯赵周等人相继为丞相,他们都是世袭的列侯,平庸无能,谨小慎微,当丞相只不过是滥竽充数而已。没有一个人是以贡献杰出、功名显赫而著称于世的。 太史公说:张苍的文章学问、音乐历法都很精通,是汉朝的一代名相。但是他却把贾生、公孙臣等人提出的采用正朔、改变服色的主张抛在了一边,而不加以实行,却偏偏采用秦朝所实行的颛顼(zhuānxū,专须)历,这是为什么呢?周昌这个人质朴、刚强、正直,是个像木石一般倔强的人。而任敖则是靠旧日他对吕后有恩德才被重用。申屠嘉可以说是刚正坚毅、品德高尚的人,但是他却既不懂权术又没有学问,和萧何、曹参、陈平这些前辈丞相相比,恐怕就要逊色一些啦。
简析
《张丞相列传》是西汉史学家司马迁创作的一篇传,收录于《史记》,该传是西汉初年大臣张苍、周昌、任敖、申屠嘉四个人的合传。文章以人物的语言和行动表现人物性格,体现了司马迁在运用语言方面的深厚功力。
注释

作者简介

司马迁[sī mǎ qiān]

司马迁,字子长,西汉夏阳(今陕西韩城,一说山西河津)人,中国古代伟大的史学家、文学家,被后人尊为“史圣”。他最大的贡献是创作了中国第一部纪传体通史《史记》(原名《太史公书》)。《史记》记载了从上古传说中的黄帝时期,到汉武帝元狩元年,长达3000多年的历史。司马迁以其“究天人之际,通古今之变,成一家之言”的史识完成的史学巨著《史记》,是“二十五史”之首,被鲁迅誉为“史家之绝唱,无韵之《离骚》”。