思治论
sī zhì lùn
fāng
jīn
tiān
xià
bìng
zāi
shǐ
chéng
wéi
chéng
shì
yàn
zhī
ér
fán
rén
zhī
qíng
ér
gōng
zài
juàn
sān
zhī
jīn
shì
zhī
shì
suǒ
xiāng
ér
kěn
wèi
zhě
fēi
yǒu
zhōng
kāng
kǎi
zhī
zhì
yòu
fēi
cái
shù
móu
ruò
rén
huàn
zài
nán
chéng
ér
zhī
suǒ
chéng
zhě
zuì
zài
gǒu
ér
chéng
jīn
shì
yǒu
sān
huàn
ér
zhōng
néng
suǒ
cóng
zhě
liù
shí
nián
gōng
shì
dǎo
zhī
xīng
qián
chá
yán
zhī
huài
jiā
zhī
shī
ér
tiān
xià
cháng
huàn
cái
liù
shí
nián
zhī
jiān
xià
zhī
suǒ
yóu
tán
ér
shàng
zhī
suǒ
biàn
zhèng
lìng
qiú
fēng
cái
zhě
shèng
shǔ
ér
cái
zhōng
fēng
chán
yuān
zhī
běi
suī
qiú
ér
zhōng
yào
lǐng
hòu
zhòng
zhī
西
qiāng
zhī
biàn
ér
biān
chuí
níng
èr
guó
jiāo
zhàn
shèng
shǒu
ér
tiān
xià
cháng
huàn
bīng
liù
shí
nián
zhī
jiān
xià
zhī
suǒ
yóu
tán
ér
shàng
zhī
suǒ
biàn
zhèng
lìng
qiú
qiáng
bīng
zhě
shèng
shǔ
ér
bīng
zhōng
qiáng
xuǎn
zhī
yán
ér
zhì
gōng
míng
kǎo
gōng
zhī
huài
ér
xián
zhě
suǒ
quàn
xiào
zhě
suǒ
ér
tiān
xià
cháng
huàn
liù
shí
nián
zhī
jiān
xià
zhī
suǒ
yóu
tán
ér
shàng
zhī
suǒ
biàn
zhèng
lìng
qiú
zhě
shèng
shǔ
ér
zhōng
cái
zhī
fēng
bīng
zhī
qiáng
zhī
shì
zhēn
yuē
shǐ
chéng
wéi
chéng
shì
yàn
zhī
ér
suǒ
guì
zhě
guī
xiān
dìng
zhī
jūn
zi
xiān
dìng
guī
ér
hòu
cóng
shì
yīng
yǒu
hòu
ér
chéng
yǒu
xíng
zhòng
rén
wéi
shì
hàn
màn
zhī
ér
jūn
zi
wéi
zhī
rán
chuī
zhī
shú
zhǒng
zhī
shēng
shì
yòng
shěng
ér
chéng
gōng
zhě
zi
tài
shū
wèn
zhèng
zi
chǎn
zi
chǎn
yuē
zhèng
nóng
gōng
zhī
shǐ
ér
zhōng
zhāo
ér
xíng
zhī
xíng
yuè
nóng
zhī
yǒu
pàn
zi
chǎn
wéi
ér
xíng
fán
xíng
ér
chū
sāi
zhī
wài
zhě
nóng
zhī
pàn
shǐ
suī
qín
ér
zhōng
zhī
jīn
rén
zhī
yíng
gōng
shì
xiān
liào
cái
zhī
fēng
yuē
zhì
gōng
shì
zhī
xiǎo
nèi
jué
xīn
rán
hòu
gōng
zhī
liáng
zhě
ér
yòng
rén
yān
gào
zhī
yuē
jiāng
wèi
ruò
gān
yòng
cái
rén
ér
chéng
shí
cái
wěi
zhī
gōng
zhī
liáng
zhě
gào
zhī
yuē
mǒu
suǒ
yǒu
mǒu
suǒ
yǒu
shí
yòng
cái
ruò
gān
mǒu
ér
chéng
zhǔ
rén
tīng
yān
ér
chéng
chéng
ér
shī
dàng
guī
zhī
xiān
dìng
jīn
zhì
tiān
xià
rán
bǎi
guān
yǒu
zhī
shàng
zhī
suǒ
wèi
ér
rén
yǒu
xīn
hǎo
zhě
wáng
hǎo
quán
zhě
ér
tōu
zhě
xiū
wén
zhī
suǒ
zhì
zhì
xíng
ér
liǎn
zhī
chén
huò
cái
wèi
mín
zhī
suǒ
shì
cóng
zhèng
yuē
shì
xíng
zhī
ér
fǒu
wèi
zhī
qián
zhī
zhèng
wèi
jiàn
hài
ér
hòu
zhī
zhèng
fán
jīn
zhī
suǒ
wèi
xīn
zhèng
zhě
tīng
shǐ
zhī
lùn
shèn
měi
ér
zāi
rán
ér
chū
tiān
xià
ér
zhī
suǒ
zhōng
guī
xiān
dìng
yòng
shě
hào
ér
fèi
xīng
jué
zhòng
guǎ
wàn
quán
zhī
xiǎo
biàn
便
ér
fèi
zhě
yǒu
zhī
bǎi
shì
zhī
huàn
xiǎo
ér
zhě
yǒu
zhī
suǒ
yòng
zhī
rén
cháng
ér
suǒ
zhī
zhèng
chéng
xiào
yóu
shì
qiān
zhāi
liáng
ér
jiǎ
gài
rén
zhì
bìng
zhī
suǒ
dāng
yòng
zhī
yào
ér
bǎi
yào
jiē
shì
jiǎo
xìng
zhī
zhōng
sān
huàn
zhī
zhě
tài
gōng
zhì
zhōu
gōng
zhì
zhì
shù
shí
shì
zhī
hòu
sūn
zhī
qiáng
ruò
fēng
zhī
hào
jiē
ér
zhī
zhī
zhě
suǒ
shī
zhuān
shì
yǒu
shǐ
使
zhī
guǎn
zhòng
xiāng
huán
gōng
shǐ
wéi
zhèng
ér
zhì
suǒ
shī
shè
jiē
yǒu
fāng
chéng
gōng
jiē
zhī
suǒ
rán
zhì
jīn
jiù
fàn
zhī
zài
jìn
fàn
zhī
zài
yuè
wén
gōng
gōu
jiàn
cháng
yòng
mín
ér
èr
chén
jiē
wéi
wèi
wéi
yòng
chǔ
miè
zhū
lín
ér
zhī
jiàn
zhī
míng
ér
zhī
shú
jīn
zhī
shì
míng
zhě
shú
zhī
ér
shì
zhēng
yán
yuē
shì
ér
cái
fēng
shì
ér
bīng
qiáng
shì
ér
cóng
xíng
zhě
ér
guī
zhī
zhī
yǒng
shǒu
zhī
zhuān
zhī
qiáng
qiú
suǒ
guī
zhī
nèi
ér
chū
suǒ
guī
zhī
wài
rén
zhuān
zhèng
rán
ér
chéng
zhě
wèi
zhī
yǒu
cái
zhī
fēng
bīng
zhī
qiáng
zhī
sān
zhě
cún
wáng
zhī
suǒ
cóng
chū
ér
tiān
xià
zhī
shì
tiān
xià
zhī
shì
ér
yǒu
rén
yān
shàn
ér
jiān
yán
zhī
suǒ
zhì
sān
zhě
zhī
shù
shī
wèi
zhī
suī
zhī
ér
sān
zhě
jué
zhì
zhě
zhī
shì
shù
shù
fēi
nàn
zhī
ér
nán
tīng
fēi
nàn
tīng
ér
nán
xíng
fēi
nàn
xíng
ér
nán
shōu
kǒng
zi
yuē
hǎo
móu
ér
chéng
shǐ
使
hǎo
móu
ér
chéng
móu
gài
shì
yǒu
hǎo
jiàn
zhě
tiān
xià
zhī
liáng
jīn
zhù
zhī
sān
nián
ér
chéng
wéi
jiàn
tiān
xià
jiàn
chéng
ér
láng
quē
zhé
yòng
zhě
shì
zhī
zhù
ér
zhī
shōu
jīn
shì
zhī
shì
zhě
suī
shèn
xiǎo
ér
chéng
zhī
zhě
cháng
guò
shù
rén
huài
zhī
zhě
cháng
shèng
shǔ
chéng
zhī
gōng
cháng
nán
xíng
ruò
chéng
zhī
zhuàng
cháng
xiān
jiàn
shàng
zhī
rén
fāng
qiě
xuàn
mào
ér
xìn
yòu
xiá
shōu
zāi
zhī
rén
yǒu
fàn
zhì
nán
ér
zhì
yuǎn
zhě
shù
qiě
fēi
shèng
rén
ér
shāng
jūn
zhī
biàn
qín
yīng
wàn
rén
zhī
pái
guó
zhī
shuō
shì
qín
zhī
wèi
cóng
tiān
xià
zhī
wéi
tóng
lián
liù
xìng
zhī
shū
wéi
qīn
huái
yīn
hóu
qǐng
gāo
qiú
sān
wàn
rén
yuàn
běi
yān
zhào
dōng
nán
jué
chǔ
zhī
liáng
dào
ér
西
huì
xíng
yáng
gěng
yǎn
yán
shì
xiān
dìng
yáng
zhuō
涿
jùn
hái
shōu
píng
ér
dōng
xià
shì
wéi
luò
luò
nán
jiē
yuè
rén
zhī
dōu
ér
móu
rén
guó
gōng
shū
rán
ér
zi
zhě
xíng
zhī
ruò
rán
chū
kǒu
chéng
shǒu
wéi
jūn
qīn
qiè
ér
hái
zhī
jīn
yǒu
zhī
tiān
xià
ér
xíng
suǒ
de
wèi
zhī
shì
shì
yòu
fēi
yǒu
suǒ
tiān
xià
zhī
fēi
yǒu
suǒ
dài
rén
ér
hòu
yǒu
cái
ér
yòng
zhī
yǒu
zi
ér
jiào
zhī
ěr
rán
ér
zhèng
chū
tiān
xià
yǒu
chū
ér
chéng
zhě
liù
shí
nián
shì
zhě
zhī
chū
ér
zhī
shōu
fēi
zhī
shōu
zhě
hàn
màn
ér
suǒ
shōu
wèi
zhī
shuō
yuē
xiān
dìng
guī
ér
hòu
cóng
shì
xiān
dìng
zhě
móu
rén
xiān
dìng
zhě
móu
cháng
gěi
ér
kuàng
móu
rén
qiě
jīn
zhī
shì
yǒu
suǒ
huàn
zhě
shì
suǒ
xìn
cháo
tíng
zhě
ér
jiē
hǎo
lùn
fēi
shàng
shǐ
使
xuàn
shì
fēi
ér
zhī
suǒ
cóng
cóng
zhī
shì
wèi
zhě
cóng
suǒ
xíng
zhě
cháng
duō
ér
bài
suǒ
duō
ér
bài
zhě
rén
chí
zéi
zhī
lùn
shèng
xià
ér
xìng
gōng
zhě
zhòng
rén
zhī
móu
cháng
huò
shì
wéi
fēi
rén
zhě
xìn
rén
shēn
ér
rén
hòu
suǒ
wèi
ér
huò
hài
zhī
suǒ
ér
huò
fēi
zhī
shì
wèi
chéng
ér
zhòng
xiān
chéng
zhī
shì
zhī
xíng
yǒu
shì
chéng
yǒu
rén
zhě
chéng
shì
ér
shì
zhī
chéng
xiān
zhì
suǒ
xìn
tiān
xià
zhě
tiān
xià
zhī
shì
shèng
shèng
ruò
cóng
zhòng
cóng
zhòng
zhě
fēi
cóng
zhòng
duō
zhī
kǒu
ér
cóng
suǒ
yán
ér
tóng
rán
zhě
shì
zhēn
cóng
zhòng
zhòng
duō
zhī
kǒu
fēi
guǒ
zhòng
wén
ěr
ér
jiē
qián
wèi
yǒu
fēi
shuō
zhě
wèi
zhòng
tiān
xià
wèi
guǎ
zhòng
zhī
suǒ
yán
ér
tóng
rán
zhě
zhòng
duō
zhī
kǒu
zhòng
duō
zhī
kǒu
suǒ
ér
zhòng
zhī
suǒ
yán
ér
tóng
rán
zhě
guǎ
ér
zhě
zhòng
zhī
rén
cháng
cóng
zhòng
tiān
xià
zhī
xīn
ér
shì
zhī
jūn
zi
cháng
cóng
zhòng
shī
zhī
zhī
zhī
rén
suǒ
cóng
zhě
fēi
cóng
kǒu
ér
cóng
suǒ
tóng
rán
míng
zhī
shì
zhī
suǒ
wèi
zhòng
liǎn
yuàn
ér
xíng
zhě
ruò
jiǎn
rèn
zi
rán
ér
xíng
zhī
zhě
liù
nián
ér
tiān
xià
wèi
cháng
yǒu
yán
kǒu
zhī
suǒ
ér
xīn
zhī
suǒ
tóng
rán
cóng
suǒ
tóng
rán
ér
xíng
zhī
ruò
yóu
yǒu
yán
zhě
wèi
zhī
shuō
yuē
zhī
yǒng
shǒu
zhī
zhuān
zhī
qiáng
gǒu
zhī
sān
zhě
fēi
wèi
guó
ér
suī
běi
dān
译文
简析
注释

作者简介

苏轼[sū shì]

北宋文学家、书画家,唐宋八大家之一,眉州眉山(今属四川)人,字子瞻,一字和仲,号东坡居士。苏老泉长子,苏颍滨兄。与父、弟合称“三苏”,故又称“大苏”。宋仁宗嘉祐二年(1057年)进士。嘉祐六年(1061年),再中制科,授签书凤翔府节度判官厅事。宋英宗治平二年(1065年),召除判登闻鼓院,寻试馆职,除直史馆。治平三年,父卒,护丧归蜀。宋神宗熙宁二年(1069年),服除,除判官告院兼判尚书祠部,权开封府推官。熙宁四年(1070年),上书论王介甫新法之不便,出为杭州通判。徙知密、徐二州。元丰二年(1079年),移知湖州,因诗托讽,逮赴台狱,史称“乌台诗案”。狱罢,贬黄州团练副使,本州安置。元丰四年(1081年),移汝州团练副使。元丰八年(1085年)春,得请常州居住,十月起知登州。寻召除起居舍人。宋哲宗元祐元年(1086年)迁中书舍人,改翰林学士兼侍读。元祐四年(1089年),以龙图阁学士知杭州。会大旱,饥疾并作,东坡请免上供米,又减价粜常平米,存活甚众。杭近海,民患地泉咸苦,东坡倡浚河通漕,又沿西湖东西三十里修长堤,民德之。元祐六年(1091年),除翰林学士承旨,寻因谗出知颍州,徙扬州。后以端明殿学士、翰林侍读学士出知定州。绍圣元年(1094年),贬惠州。绍圣四年(1097年),再贬儋州。累贬琼州别驾,居昌化。宋徽宗即位,元符三年(1100年)赦还,提举玉局观,复朝奉郎。建中靖国元年(1101年),卒于常州,年六十四(按:东坡生于宋仁宗景祐三年十二月十九日,时已入1037年)。宋孝宗时谥文忠。东坡于文学艺术堪称全才。其文汪洋恣肆,清新畅达,与欧阳文忠并称“欧苏”,为唐宋八大家之一;为诗清新豪健,善用夸张比喻,独具风格,与黄山谷并称“苏黄”;作词开豪放一派,变词体绮靡之风,下启南宋,与辛稼轩并称“苏辛”;工书,擅行、楷,能自创新意,用笔丰腴跌宕,有天真烂漫之趣,与黄山谷、米元章、蔡君谟并称宋四家;画学文与可,喜作枯木怪石,论画主张神似。有《东坡集》四十卷、《东坡后集》二十卷、《和陶诗》四卷、《东坡七集》、《东坡志林》、《东坡乐府》、《仇池笔记》《论语说》等。《全宋诗》东坡诗,卷一至卷四六,以清道光刊王文诰《苏文忠公诗编注集成》为底本,卷四七、卷四八,以清干隆刊冯踵息《苏文忠诗合注》为底本。校以宋刊半叶十行本《东坡集》《东坡后集》(残,简称集甲)、宋刊半叶十二行本《东坡集》《东坡后集》(残,简称集乙,集甲、集乙合称集本)、宋眉山刊《苏文忠公文集》(残,简称集丙)、宋黄州刊《东坡先生后集》(残,简称集丁),宋刊《东坡先生和陶渊明诗》(简称集戊)、宋刊《集注东坡先生诗前集》(残,简称集注)、宋嘉泰刊施德初、顾景繁《注东坡先生诗》(残,简称施甲)、宋景定补刊施、顾《注东坡先生诗》(残,简称施乙,施甲、施乙合称施本)、宋黄善夫家塾刊《王状元集百家注分类东坡先生诗》(简称类甲)、宋泉州刊《王状元集百家注分类东坡先生诗》(残,简称类乙)、元务本书堂刊《增刊校正王状元集注分类东坡先生诗》(简称类丙,类甲、类乙、类丙,合称类本)、明成化刊《东坡七集》(简称七集)、明万历刊《重编东坡先生外集》(简称外集)、清查初白《补注东坡编年诗》(简称查注)、清冯踵息《苏文忠诗合注》(简称合注)。参校资料一为金石碑帖和著录金石诗文的专著的有关部分;一为清人、近人的苏诗校勘批语,其中有何义门焯所校清康熙刊《施注苏诗》(简称何校),卢檠斋、纪晓岚所校清干隆刊查注(分别简称卢校、纪校),章茗簃所校缪艺术风覆明成化《东坡七集》(简称章校)。卷四八所收诗篇除《重编东坡先生外集》外,还分别采自《春渚纪闻》、《侯鲭录》等书,亦据所采各书及有关资料进行校勘。新辑集外诗,编为第四九卷。生平见《宋史·卷三百三十八·苏轼传》。